Σε συνέντευξη Τύπου που έδωσε στις Βρυξέλλες, μετά τη Σύνοδο, στις 2 Οκτωβρίου, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, στην εναρκτήρια του δήλωση, είπε ότι «η έκτακτη Σύνοδος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου με θέμα τη στρατηγική σχέση ΕΕ-Τουρκίας και την κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο ολοκληρώθηκε όπως καλά γνωρίζετε ενωρίς σήμερα το πρωί.

Κατά την πολύωρη διάρκεια της Συνόδου έγινε εκτεταμένη συζήτηση για τους τρόπους δημιουργίας κλίματος που θα επιτρέψει μια εταιρική σχέση μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας και η οποία θα βασίζεται στις αρχές και αξίες της Ένωσης, αλλά και το διεθνές δίκαιο.

Ομόφωνη θέση, και θέλω να το τονίσω, του συνόλου των ηγετών, ήταν όπως προαπαιτούμενο τούτου, δηλαδή μιας εταιρικής σχέσης είναι ο τερματισμός των έκνομων ενεργειών της Τουρκίας σε βάρος των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κύπρου και της Ελλάδας που αντίκεινται στο Διεθνές Δίκαιο.

Στα θέματα μεθοδολογίας και τακτικής που θα πρέπει να ακολουθηθεί τέθηκαν διάφορες προτάσεις, μεταξύ των οποίων η άμεση επιβολή κυρώσεων ή να επιτρέψουμε να δοθεί περιθώριο στη διπλωματία με πρωτοβουλίες που αναλαμβάνουν ο Πρόεδρος του Συμβουλίου και  η Προεδρεύουσα χώρα και σε περίπτωση αποτυχίας λήψη αποφάσεων το αργότερο κατά τη Σύνοδο του επόμενου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τον Δεκέμβρη.

Όπως ρητά περιλαμβάνεται στην παράγραφο 20 των Συμπερασμάτων “Σε περίπτωση συνέχισης μονομερών ενεργειών ή προκλήσεων κατά παράβαση του Διεθνούς Δικαίου η ΕΕ θα χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα και τις επιλογές που έχει στη διάθεσή της, μεταξύ άλλων, και σύμφωνα με το άρθρο 29 της Συνθήκης της ΕΕ και το άρθρο 215 της Συνθήκης Λειτουργίας της ΕΕ, προκειμένου να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της και τα συμφέροντα των κρατών μελών της”.

Όπως είχα δηλώσει και προ της αναχώρησης μου από την Κύπρο οι κυρώσεις δεν ήταν και δεν είναι αυτοσκοπός. Αυτό που προέχει είναι ο τερματισμός των έκνομων ενεργειών της Τουρκίας και η δημιουργία του απαραίτητου θετικού κλίματος, προκειμένου να δοθεί έδαφος σε ένα γόνιμο διάλογο για οριστική επίλυση του Κυπριακού.

Ύστερα από διαβουλεύσεις, και σταθμίζοντας πιθανά οφέλη από τις πρωτοβουλίες που αναπτύσσονται και αφού έγιναν δεκτές οι παρεμβάσεις μας για προστασία των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας, βεβαίως και της Ελλάδας, συλλογικά από την ΕΕ, ομόφωνα αποφασίσαμε πως το βάρος ευθύνης και οι επιλογές μεταφέρονται πλέον ξεκάθαρα στην Τουρκία.

Θέλω να εκφράσω την ικανοποίηση μου για τα αποτελέσματα της Συνόδου, αφού στο κείμενο των Συμπερασμάτων ρητά καλείται η Τουρκία,

Α. Όπως απέχει από μονομερείς ενέργειες που παραβιάζουν το Διεθνές Δίκαιο, επιβεβαιώνοντας την πλήρη αλληλεγγύη του Συμβουλίου της ΕΕ προς την Ελλάδα και την Κύπρο των οποίων η κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα πρέπει να γίνονται σεβαστά.

Β. Καταδικάζει αλλά και παράλληλα και καλεί την Τουρκία να τερματίσει και να απόσχει στο μέλλον από τις παραβιάσεις των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Γ. Καλεί την Τουρκία να αποδεχθεί την πρόσκληση της Κύπρου να συμμετάσχει σε διάλογο για την οριοθέτηση των μεταξύ Κύπρου και Τουρκίας θαλασσίων ζωνών βάσει του Διεθνούς Δικαίου.

Δ. Την ίδια ώρα το Συμβούλιο υποστηρίζει ταχεία επανέναρξη των διαπραγματεύσεων και παραμένει δεσμευμένο σε συνολική λύση του Κυπριακού στη βάση των ψηφισμάτων του ΟΗΕ και σύμφωνα με τις αρχές της ΕΕ, ενώ την ίδια ώρα καλεί την Τουρκία να ανταποκριθεί με τον ίδιο τρόπο. Προς τον πιο πάνω σκοπό, η ΕΕ εκφράζει την ετοιμότητα της να συμβάλει ενεργά στην υποστήριξη των διαπραγματεύσεων με τον διορισμό εκπροσώπου της σε μία νέα Σύνοδο για την Κύπρο.

Ε. Γίνεται ειδική αναφορά σεβασμού των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ 550 (1984) και 789 (1992) που αφορούν την επιστροφή των Βαρωσίων στους νόμιμους ιδιοκτήτες και κατοίκους τους.

ΣΤ. Τίθεται σαφής όρος πως προκειμένου να δρομολογηθεί θετικό πολιτικό θεματολόγιο ΕΕ-Τουρκίας θα πρέπει να τερματισθούν οι παράνομες ενέργειες σε βάρος της Ελλάδας και της Κύπρου.

Θα πρέπει να ομολογήσω ότι δεν ήταν όσο άνετη θα θέλαμε η συζήτηση και η κατάληξη σε ομόφωνη απόφαση. Υπήρχαν διιστάμενες απόψεις στον βαθμό έντασης της έκφρασης των επιθυμητών εκείνων ρητρών προκειμένου να εκφραστεί η πλήρης αλληλεγγύη και αποφασιστικότητα της ΕΕ να στηρίξει τέτοιες πρωτοβουλίες που να αποτρέπουν την Τουρκία από έκνομες ενέργειες. Παρόλα αυτά είμαι ικανοποιημένος γιατί μέσα από συνεπή αποτελεσματική διπλωματία μηνών, η απόφαση δημιουργεί θεσμικά – και το υπογραμμίζω -  την προοπτική να συνεχίσουμε την προσπάθεια έχοντας την ΕΕ στο πλευρό μας αλλά και πρωτοστατούσα με πρωτοβουλίες για τον τερματισμό των έκνομων ενεργειών και, το σημαντικότερο, την επανέναρξη των συνομιλιών. Υπάρχουν κάτω όλες οι προϋποθέσεις, και τώρα η Τουρκία πρέπει να αποφασίσει πώς αναλόγως θα πράξει ή ποια οδό θα ακολουθήσει.

Τέλος θα ήθελα να εκφράσω ιδιαίτερες ευχαριστίες προς τον Έλληνα πρωθυπουργό για την ισχυρή στήριξη αλλά και τους υπόλοιπους των ηγετών για τη συμπαράσταση και την αποφασιστικότητα που επέδειξαν για προάσπιση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας και της Ελλάδας που αποτελούν κυριαρχικά δικαιώματα της ίδιας της Ένωσης».

Ερωτηθείς για το θέμα των κυρώσεων, καθώς και αν υπάρχουν κάποιες πρωτοβουλίες που αναμένει, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είπε ότι  «τόσο ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου όσο και η προεδρεύουσα χώρα βρίσκονται σε μια διαβούλευση και έχουν αναλάβει πρωτοβουλίες προκειμένου να τερματιστούν οι έκνομες ενέργειες.

Ουδέποτε – και το έχω πει και προ της αναχώρησής μου από την Κύπρο - ήταν αυτοσκοπός οι κυρώσεις. Ως εκ τούτου, η τακτική που ακολουθεί κάθε χώρα για να πετύχει το μέγιστο έχει επιτευχθεί.

Αν διαβάσετε την παράγραφο 20 θα δείτε ότι ρητά περιλαμβάνεται ότι σε περίπτωση που δεν ανταποκριθεί σε όσα καταγράφονται στα Συμπεράσματα τότε θα ενεργοποιηθεί τον Δεκέμβριο το άρθρο 29 και το άρθρο 215 της Συνθήκης Λειτουργίας της ΕΕ προκειμένου να εξαντλήσει η ΕΕ όλα τα μέτρα στη διάθεσή της. Συνεπώς δεν είναι θέμα να καθοριστούν 3 ή 4 ή 5 εταιρείες ή άτομα σε μια λίστα, αλλά ποια αποτελεσματικά μέτρα να ληφθούν ώστε να έχουν αποτέλεσμα. Ένα είναι να κρίνεις και να εκτιμήσεις αν είναι προτιμητέα μια πρωτοβουλία που αναλαμβάνεται από θεσμούς πλέον της ΕΕ με ενδεχόμενα, πιθανά αποτελέσματα, εξαντλώντας έτσι ένα περιθώριο δυο μηνών και κάτι ημερών, προκειμένου να διαφανεί αυτός πλέον στον οποίον μετατίθεται στο βάρος, αν είναι αποφασισμένος να ακολουθήσει είτε την οδό της νομιμότητας είτε την οδό της απομόνωσης».

Σε ερώτηση ποιο ήταν το βασικό σημείο διαφωνίας και αν αισθάνθηκε από το Συμβούλιο μια τακτική δύο μέτρων και δύο σταθμών, ο Πρόεδρος είπε ότι «οι διαφωνίες δεν ήταν ως προς τη στήριξη της Κυπριακής Δημοκρατίας, των κυριαρχικών της δικαιωμάτων ή της Ελλάδας. Οι διαφωνίες ήταν ως προς την τακτική ή μεθοδολογία που πρέπει να ακολουθήσουμε για προάσπιση αυτών των δικαιωμάτων. Εις ουδεμία στιγμή  αισθάνθηκα μόνος. Στο πλευρό μου είχα όχι μόνο τον Πρωθυπουργό της Ελλάδας κ. Μητσοτάκη, αλλά και το σύνολο των ηγετών, και το υπογραμμίζω. Οι διαφωνίες ήταν ως προς τη μεθοδολογία επίτευξης του στόχου. Δηλαδή αν θα πάρουμε τώρα κυρώσεις για πέντε ή έξι εταιρείες και άτομα ή αν, χρησιμοποιώντας τη διπλωματία, δίδουμε ακόμα μια ευκαιρία αποκλιμάκωσης της κρίσης, τερματισμού των μονομερών ενεργειών και επίτευξης του στόχου που δεν είναι άλλος από τη δημιουργία προϋποθέσεων ενός δημιουργικού και γόνιμου διαλόγου για οριστική επίλυση του Κυπριακού. Συνεπώς, για αυτό και εξέφρασα την ικανοποίησή μου».

Σε ερώτηση αν άξιζε η διπλωματική δαπάνη των τελευταίων εβδομάδων, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης είπε «απόλυτα. Για επίτευξη κάποιων στόχων ακολουθείς συγκεκριμένη τακτική που θα πρέπει να αποδώσει αυτό που επιδιώκεις. Και έχω την εντύπωση ότι ακολουθώντας για μήνες τώρα τόσο από πλευράς Υπουργού Εξωτερικών όσο και βεβαίως δικής μου, έχουμε πετύχει να δημιουργήσουμε ένα ακόμα πιο έντονο ενδιαφέρον από πλευράς ΕΕ με συλλογικό μάλιστα τρόπο, για τα όσα συμβαίνουν στην Κύπρο, για τις αμφισβητήσεις από πλευράς Τουρκίας, για τις νόμιμες διεκδικήσεις από πλευράς Κυπριακής Δημοκρατίας, έτσι ώστε να τεθούν τα πλαίσια, όπως τα έχω προαναφέρει».

Σε ερώτηση σε σχέση με τη Σύνοδο για την Ανατολική Μεσόγειο και τις διαβουλεύσεις που γίνονται για αυτή και ερωτηθείς για μια συμμετοχή των Τουρκοκυπρίων, ο Πρόεδρος είπε ότι «οι λεπτομέρειες όπως η συμμετοχή, το πεδίο και το χρονοδιάγραμμα θα πρέπει να συμφωνηθούν από όλα τα εμπλεκόμενα μέρη. Έχει γίνει ξεκάθαρο τόσο από πλευράς μου όσο και από πλευράς άλλων ηγετών ότι η Κυπριακή Δημοκρατία δεν μπορεί παρά να εκπροσωπείται όπως εκπροσωπείται στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Δεν γίνεται δεκτή η εκπροσώπηση οποιασδήποτε κοινότητας υπό οποιαδήποτε ιδιότητα και συνεπώς για αυτό και καθορίζεται ότι πρέπει να συμφωνηθεί ποιοι είναι οι συμμετέχοντες, ποια είναι η ημερήσια διάταξη κ.λπ. Είναι μια φιλόδοξη και ευπρόσδεκτη πρωτοβουλία η οποία όμως είναι κάτω από συγκεκριμένους όρους».

Σε ερώτηση για την αναφορά τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών περί απειλών της ΕΕ, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είπε ότι «η ΕΕ δεν εκτόξευσε καμιά απειλή. Κάλεσε την Τουρκία να ακολουθήσει την οδό του διεθνούς δικαίου. Συνεπώς, το να καλείσαι να ακολουθήσεις τις αρχές της διεθνούς τάξης δεν απειλείς κανένα. Δεν θέλω να δώσω περαιτέρω έμφαση στο τι λέει το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών. Πλέον η ευθύνη και το βάρος για τα παραπέρα βήματα βαρύνει την Τουρκία. Αν ανταποκριθεί θετικά στην πρόσκληση της ΕΕ υπάρχει η προοπτική και του θετικού διαλόγου με την ΕΕ και ταυτόχρονα και για δημιουργία των απαραίτητων προϋποθέσεων προκειμένου να επαναρχίσει ένας δημιουργικός διάλογος για οριστική επίλυση του Κυπριακού. Και κάτω από απειλές είτε κανονιοφόρων είτε μονομερών ενεργειών που παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο, αντιλαμβάνεστε ότι δεν δημιουργείται αυτό το κλίμα. Αντίθετα κλιμακώνεται μια κρίση χωρίς κανένα θετικό αποτέλεσμα, σε βάρος βεβαίως και της Τουρκίας που καλείται να αναλάβει πλέον τις ευθύνες της».

Ερωτηθείς αν τέθηκε στο Συμβούλιο θέμα μηχανισμού για διαμοιρασμό υδρογονανθράκων πριν τη λύση, ο Πρόεδρος είπε ότι «σε ένα αρχικό κείμενο υπήρχε αλλά όταν επεξήγησα ότι ήδη υπήρξαν συγκλίσεις το 2011 όσον αφορά το θέμα των υδρογονανθράκων, όταν, επεξηγώντας για τις συγκλίσεις του 2011 και του 2015 για τη διαχείριση των υδρογονανθράκων που θα ανήκει στην κεντρική Κυβέρνηση, είπα ότι σαν αποτέλεσμα αυτών των συγκλίσεων που προέβλεπαν ότι η Κύπρος ήταν και θα παραμείνει μέλος της διεθνούς Συνθήκης για το Δίκαιο της Θάλασσας, για αυτό και δεν είχε ποτέ τεθεί στην τράπεζα των διαπραγματεύσεων ούτε ακόμα και στα έξι σημεία του ΓΓ των ΗΕ, όταν υπενθύμισα ότι η Κυπριακή Δημοκρατία υιοθέτησε εθνικό Ταμείο ώστε να προστατεύεται το σύνολο του λαού, Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι, αφού οι εισπράξεις από ενδεχόμενη εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων θα κατατίθεται στο συγκεκριμένο Ταμείο χωρίς το δικαίωμα ανάληψης οποιουδήποτε ποσού, είτε για δημόσιο δανεισμό, είτε για εγγύηση δημόσιου δανεισμού, όταν επεξήγησα ότι υπέβαλα πρόταση τον Αύγουστο του 2019, που δόθηκε και προς τον Τουρκοκύπριο ηγέτη και τα ΗΕ, ότι η Κυπριακή Δημοκρατία είναι έτοιμη εάν η Τουρκία σεβαστεί την ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας όπως καθορίζεται από το διεθνές δίκαιο της θάλασσας, είμαι έτοιμος να ανοίξω ένα καταπιστευματικό λογαριασμό προς όφελος της τουρκοκυπριακής κοινότητας στην οποία θα κατατίθενται οι μελλοντικές εισπράξεις με βάση την αναλογία πληθυσμού και πως ακόμα θα είχαν δικαίωμα - και πριν τη λύση του Κυπριακού, νοουμένου ότι η Τουρκία θα αναγνώριζε την ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας στη βάση του διεθνούς δικαίου – να λαμβάνουν χρήματα από τον εν λόγω λογαριασμό προς όφελος της κοινότητάς τους.

Μετά από την επεξήγηση δεν χρειάστηκε να συμπεριληφθεί κάτι ανάλογο, αντίθετα διεγράφη από το αρχικό κείμενο της πρότασης που υπεβλήθη ως αρχικό κείμενο Συμπερασμάτων».

*Για το βίντεο της εισαγωγικής δήλωσης του Προέδρου της Δημοκρατίας πατήστε εδώ.

*Για τα συμπεράσματα της Συνόδου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου (1 και 2 Οκτωβρίου 2020) πατήστε εδώ.