Θέλω να ξεκινήσω με την ημερήσια διάταξη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, γιατί θεωρώ ιδιαίτερα σημαντικό να παρεμβαίνουμε σε όλα τα θέματα της ημερήσιας διάταξης. Αντιλαμβάνεστε ότι λαμβάνονται πολύ σοβαρές αποφάσεις που επηρεάζουν όλα τα κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένης και της Κυπριακής Δημοκρατίας. Άρα πρέπει να έχουμε ενεργό ρόλο, ουσιαστική συμμετοχή στις συζητήσεις που γίνονται και κατ’ επέκταση στα αποτελέσματα, στα Συμπεράσματα τα οποία προκύπτουν. Και να πω με την ευκαιρία ότι ήταν και ένα μήνυμα που έστειλα στους Υπουργούς, είναι παρούσα και η Μόνιμη Αντιπρόσωπος και ο Αναπληρωτής Μόνιμος Αντιπρόσωπος, και θέλω να ενημερώνομαι για τη συνεχή παρουσία των Υπουργών στα Συμβούλια.
Επαναλαμβάνω, ένα μεγάλο ποσοστό της νομοθεσίας μας στην ουσία είναι υιοθέτηση των αποφάσεων που λαμβάνονται στις Βρυξέλλες. Άρα πρέπει να συμμετέχουμε. Και τούτο γίνεται και με αφορμή ότι σιγά- σιγά ξεκινούμε και τις προετοιμασίες για τη δεύτερη προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μια δεύτερη προεδρία, η οποία θέλουμε να είναι τόσο πετυχημένη, ακόμη περισσότερο και από την πρώτη προεδρία που είχαμε το δεύτερο εξάμηνο του 2012.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ξεκίνησε με μια συζήτηση με τον Γενικό Γραμματέα για τις γεωπολιτικές εξελίξεις. Κατά κύριο λόγο ήταν τα θέματα της Ουκρανίας, αλλά και των κλιματικών αλλαγών. Η παρουσία του Γενικού Γραμματέα μάς έδωσε την ευκαιρία να χαιρετίσουμε, από δικής μας πλευράς, τη συνεργασία ανάμεσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στα Ηνωμένα Έθνη. Μια συνεργασία που θεωρούμε ότι πρέπει να ενισχυθεί περισσότερο, αλλά μάς έδωσε και την ευκαιρία να πούμε και για την ανάγκη αυτή η συνεργασία να επεκταθεί και στα θέματα Κυπριακού, και ήταν κάτι το οποίο συζητήθηκε και στη συνάντηση που είχε ο Γενικός Γραμματέας με τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Είχε μια συνάντηση στις Βρυξέλλες πριν παραστεί στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Ήταν η συνάντηση με τον Πρόεδρο κ. Michel και στη συνάντηση αυτή συζητήθηκε και το Κυπριακό.
Το δεύτερο θέμα ήταν η Ουκρανία στην ημερήσια διάταξη. Επιβεβαιώσαμε τη θέση μας, για εμάς η παραβίαση της κυριαρχίας, της εδαφικής ακεραιότητας κάθε χώρας δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή. Από τη δική μας πλευρά, εστιάσαμε την παρέμβασή μας στο γεγονός ότι πρέπει να εφαρμόζονται κυρώσεις από όλες τις τρίτες χώρες. Ήταν κάτι που ανέφερε και ο Πρόεδρος της Ουκρανίας, ο οποίος συμμετείχε στην αρχή της συζήτησής μας μέσω τηλεδιάσκεψης, για την ανάγκη πιστής εφαρμογής των κυρώσεων, γιατί παρατηρείται το φαινόμενο οι τρίτες χώρες να μην εφαρμόζουν τις κυρώσεις και, στην ουσία, να κερδοσκοπούν και εις βάρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και των κρατών μελών.
Το τρίτο θέμα στη συζήτηση ήταν τα θέματα της ενιαίας αγοράς. Ανάμεσα σε άλλα, αντιλαμβάνεστε τη σημασία για τη χώρα μας του τομέα των υπηρεσιών. Επισημάναμε ότι υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης, αφού υφίστανται ακόμη αρκετά εμπόδια σε σχέση με την ενιαία αγορά στην Ευρωπαϊκή Ένωση και χαιρετίσαμε την απόφαση που υπάρχει για μια πιο μακροπρόθεσμη στρατηγική στον τομέα των υπηρεσιών που αναμένουμε να δούμε από την Επιτροπή.
Συζητήθηκε το θέμα του εμπορίου. Η δική μας παρέμβαση εστιάστηκε στην ανάγκη συνέχισης και προώθησης του δικτύου των συμφωνιών ελεύθερων συναλλαγών της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τρίτες χώρες, αλλά να αξιοποιήσουμε και το υφιστάμενο διεθνές πλαίσιο το οποίο είναι μέσα στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου.
Το πέμπτο θέμα συζήτησης ήταν τα θέματα της ενέργειας. Εστιάσαμε στη σημασία της ανάπτυξης και ολοκλήρωσης των διασυνδέσεων, που είναι ένα πολύ ουσιαστικό στοιχείο για να πετύχουμε το βασικό ζητούμενο που είναι η ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης, η ενεργειακή απεξάρτηση της Ευρώπης. Τονίσαμε την ανάγκη μέσα από τη διαφοροποίηση που δύναται να γίνει πραγματικότητα μέσα από την ανάπτυξη και των κοιτασμάτων της Ανατολικής Μεσογείου, αλλά και των συνεργειών των κρατών, των συνεργειών που υπάρχουν στην περιοχή για ανάπτυξη μεγάλων έργων, είτε για παραγωγή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, αλλά και του διαδρόμου, του περίφημου διαδρόμου φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου. Γι’ αυτό το θέμα, το οποίο γνωρίζω πάρα πολύ καλά και στο πλαίσιο της προεκλογικής εκστρατείας ετέθη, και σωστά ετέθη κατ΄επανάληψη από την κοινωνία. Είναι κάτι για το οποίο θα πρέπει πολύ σύντομα να ληφθούν αποφάσεις, να μιλήσουμε δημόσια στον κόσμο, να τεθούν ακριβώς χρονοδιαγράμματα, γιατί αντιλαμβάνεστε και το χρονικό περιθώριο αξιοποίησης όσο περνάει καιρός, όσο τίθενται στόχοι τους οποίους ασπαζόμαστε απόλυτα για την πράσινη μετάβαση, θα πρέπει η όποια αξιοποίηση να γίνει το συντομότερο δυνατόν. Είναι σημαντικό ότι το φυσικό αέριο μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως γέφυρα, ως μεταβατικό στάδιο για να πετύχουμε τους στόχους της πράσινης συμφωνίας. Ήταν κάτι που, επαναλαμβάνω, μέσα από την παρέμβασή μας, αναδείξαμε.
Συζητήθηκε το θέμα της μετανάστευσης, το οποίο πλέον είναι σε κάθε Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Αναδείξαμε ότι στην Κύπρο είναι ένα τεράστιο πρόβλημα, με κάθε σεβασμό στις διεθνείς μας υποχρεώσεις που πρέπει ως κράτος να ανταποκρινόμαστε σε όλους όσοι χρήζουν διεθνούς προστασίας. Την ίδια στιγμή, όλοι αυτοί που προέβαλαν αβάσιμες αιτήσεις, θα πρέπει να απορρίπτονται το συντομότερο δυνατόν. Έχουμε ένα μεγάλο πρόβλημα που συνοψίζεται στην εργαλειοποίηση της μετανάστευσης έναντι κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αποφασίστηκε στο προηγούμενο Ευρωπαϊκό ότι από πλευράς Επιτροπής θα παρουσιαστεί ένα σχέδιο δράσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Ανατολική Μεσόγειο, και εκφράσαμε την προσδοκία και ζητήσαμε να είμαστε σε επαφή με την Επιτροπή πριν δημοσιοποιηθεί το συγκεκριμένο σχέδιο, το οποίο θα πρέπει να αντανακλά τις πραγματικότητες, αλλά την ίδια στιγμή είναι ένα θέμα που ως Ευρωπαϊκή Ένωση θεωρώ ότι δεν έχουμε καταφέρει αποτελεσματικά να το αντιμετωπίσουμε. Ελπίζουμε το σχέδιο δράσης να έχει αποτελεσματικές απαντήσεις για όλα αυτά τα θέματα. Ήταν κοινή, αν θέλετε, η προσέγγιση μέσα από τις παρεμβάσεις που έγιναν από την Κύπρο, την Ιταλία, την Ελλάδα, τη Μάλτα, χώρες της Μεσογείου που αντιμετωπίζουν προβλήματα.
Σήμερα είχαμε μια συζήτηση με τον Πρόεδρο του Εurogroup, αλλά και με την κα Lagarde από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, σε σχέση με την κατάσταση, την ανάγκη να προχωρήσει η τραπεζική ένωση. Μέσα στο πλαίσιο της συζήτησης έγινε ανταλλαγή απόψεων για τις εξελίξεις που βλέπουμε το τελευταίο διάστημα. Είναι σημαντικό ότι από πλευράς Ευρωπαϊκής Ένωσης υπάρχει ένα ισχυρό τραπεζικό σύστημα. Την ίδια στιγμή, θα πρέπει να συνεχίσουμε ακόμη περισσότερο την ολοκλήρωση προς τη συγκεκριμένη κατεύθυνση, κάτι που εμείς μέσα από την παρέμβασή μας εκφράσαμε τη στήριξή μας και την ετοιμότητά μας να προχωρήσουμε στον συγκεκριμένο τομέα.
Με αφορμή την παρουσία μου στις Βρυξέλλες, είχα την πρώτη μέρα, δηλαδή πριν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, συνάντηση με τους προέδρους των τριών θεσμικών οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου και παρουσίασα την πρότασή μου. Χθες συμμετείχα για πρώτη φορά στη Σύνοδο του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, που και πάλι, ανάμεσα σε άλλα, παρουσιάσαμε την πρότασή μας. Σήμερα το πρωί, πριν ξεκινήσει η συζήτηση για την Ευρωζώνη, είχα την ευκαιρία να παρουσιάσω στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, αλλά και διμερώς με αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων που θεωρώ ότι μπορούν να έχουν ένα σημαντικό ρόλο στο να προωθηθεί η συγκεκριμένη πρόταση. Με τον Καγκελάριο της Γερμανίας χθες, σήμερα με τον Πρόεδρο της Γαλλίας, με τον Ολλανδό ομόλογό μου, η Ολλανδία διατηρεί ιδιαίτερες σχέσεις με την Τουρκία, αλλά και με την Σουηδική προεδρία. Όπως γνωρίζετε, είναι η χώρα που έχει την προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης αυτό το διάστημα. Σύντομα θα υποδεχτούμε και στην Κύπρο τον Πρωθυπουργό της Ισπανίας. Είναι η χώρα η οποία θα έχει την επόμενη προεδρία, άρα θέλουμε η προεδρία να διαδραματίζει ρόλο στο συγκεκριμένο θέμα.
Είχα την ευκαιρία να συζητήσω, πριν ξεκινήσει η Σύνοδος, με τον Γενικό Γραμματέα για την πρότασή μας, ο οποίος ήταν καλά ενημερωμένος από την κα Di Carlo, η οποία ήταν στην Κύπρο και τον ενημέρωσε για τις σχετικές με το θέμα εξελίξεις.
Θέλω να σας πω ότι είμαι ικανοποιημένος με όσα έχω ακούσει ως αντίδραση στην πρότασή μας. Πέραν του ότι δείχνει την ετοιμότητά μας για επανέναρξη των συνομιλιών από εκεί που διακόπηκαν στο Crans-Montana. Το δεύτερο στοιχείο που αφορά καμία απολύτως συζήτηση εκτός του συμφωνημένου πλαισίου, όπως καθορίζεται στα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών, δηλαδή της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας, αλλά και την πρόθεσή μας να δημιουργηθεί μια θετική ατζέντα για όλους τους εμπλεκόμενους στο Κυπριακό, συμπεριλαμβανομένης φυσικά και της Κυπριακής Δημοκρατίας, έτσι ώστε να δημιουργηθεί μια αμοιβαία επωφελής κατάσταση και επιτέλους να οδηγηθούμε στην επίλυση του Κυπριακού.
Μία αντίδραση, την οποία εισέπραξα από όλους τους συνομιλητές μου, πέραν της θετικότητας της προσέγγισής μας, της πρωτοβουλίας μας, συζητείται, είναι πλέον στο τραπέζι, είναι το γεγονός ότι πρέπει να αξιοποιήσουμε αυτό το διάστημα μέχρι τις εκλογές στην Τουρκία, έτσι ώστε να ωριμάσει αυτή η προσέγγιση, η πρότασή μας. Ίσως, αν προκύπτει ανάγκη να τη δούμε να υιοθετείται και επίσημα, κι αμέσως μετά τις εκλογές στην Τουρκία να αρχίσει και η υλοποίησή της. Επαναλαμβάνω, είναι καθοριστικής σημασίας η αξιοποίηση του χρόνου μέχρι τις τουρκικές εκλογές, έτσι ώστε να μετουσιωθεί σε πράξη και να εκδηλωθεί αμέσως μετά τις εκλογές.
Η προσπάθειά μας συνεχίζεται. Δεν σημαίνει λόγω των όσων ακούσαμε στις Βρυξέλλες, που επαναλαμβάνω ήταν θετική ανταπόκριση, ότι επαναπαυόμαστε. Αντιθέτως, αυτό που συμφωνήσαμε, ειδικά με τους προέδρους της Επιτροπής και του Συμβουλίου, αλλά και με κάποιους αρχηγούς κρατών που έχουν μια ιδιαίτερη σχέση με την Τουρκία ή ενδιαφέρονται περισσότερο για το Κυπριακό, είναι όπως το επόμενο διάστημα είμαστε σε επαφή για να δούμε συγκεκριμένα πώς προωθείται αυτή η πρόταση.
Επειδή θα με ρωτήσετε, επειδή θέλω να είμαι απόλυτα ειλικρινής, είχα μαζί μου το non-paper, το οποίο ετοιμάσαμε. Δεν έδωσα αντίγραφο σε κανέναν, αλλά ήταν η βάση της συζήτησης που είχα, η ανάπτυξη των επιχειρημάτων μου, πώς βλέπουμε αυτή την πρωτοβουλία και γιατί θεωρούμε ότι αυτή η πρωτοβουλία μπορεί να οδηγήσει σε θετικά αποτελέσματα.
Καταλήγω λέγοντας, για να μην υπάρχει σε αυτό το σημείο οποιαδήποτε παρερμηνεία ή παρεξήγηση, δεν επιδιώκουμε - ήταν κάτι που μετέφερα στους συνομιλητές μου, το είπα και στον Γενικό Γραμματέα, ο οποίος μου είπε ότι το γνωρίζει από την κα DiCarlo - δεν επιδιώκουμε αντικατάσταση των Ηνωμένων Εθνών από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Εκείνο που επιδιώκουμε είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση να λειτουργήσει υποστηρικτικά στις προσπάθειες των Ηνωμένων Εθνών. Εξάλλου, κι είμαι σίγουρος ότι το γνωρίζετε πολύ καλά, για εμάς το πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών είναι εκείνο που διασφαλίζει, είναι η ασφαλιστική μας δικλείδα σε σχέση με τον επιδιωκόμενο στόχο, τον οποίον επιδιωκόμενο στόχο, δυστυχώς, αυτήν τη στιγμή η τουρκική πλευρά επιχειρεί να αλλοιώσει, προβάλλοντας άλλες μορφές λύσης, είτε αυτή ονομάζεται λύση δύο κρατών είτε αυτό ονομάζεται κυριαρχική ισότητα. Άρα, η Ευρωπαϊκή Ένωση έρχεται να λειτουργήσει υποστηρικτικά. Γιατί η Ευρωπαϊκή Ένωση, σε αντίθεση με τα Ηνωμένα Έθνη, έχει όλα εκείνα τα κίνητρα, έχει την εργαλειοθήκη, αν θέλετε, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε αυτό που επιδιώκουμε. Πρώτον, σπάσιμο του αδιεξόδου. Αυτή είναι η πολιτική διάσταση της εμπλοκής που επιδιώκουμε από την Ευρωπαϊκή Ένωση, και ακολούθως, η τεχνοκρατική στήριξη, όταν, εάν και εφόσον ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις, κάτι που το είδαμε και στο Crans-Montana, κάτι που το είδαμε στην τελευταία διαπραγματευτική διαδικασία από το 2015 μέχρι το 2017, η παρουσία του κ. Van Nuffel εκ μέρους της Επιτροπής, από τη Νομική Υπηρεσία της Επιτροπής, ήταν καθοριστικής σημασίας για να επιτευχθούν συγκλίσεις που δεν επιτεύχθηκαν προηγουμένως.
24.03.2023
