Επειδή μπαίνουμε σε μια μεταβατική περίοδο, θα καταφέρουμε να πιάσουμε τα χρονοδιαγράμματα της ποσόστωσης του αιγοπρόβειου γάλακτος και πως είναι οι τρόποι αυτή τη στιγμή που εφοδιάζεται η αλυσίδα παραγωγής ώστε να διασκεδαστούν και οι ανησυχίες των τυροκόμων ότι δεν θα παραχθεί η κατάλληλη ποσότητα γάλακτος για να παράξουν το τυποποιηθέν προϊόν;

Έχουμε καταγράψει μια σειρά από ενέργειες που μπορούν να γίνουν για τη διαχείριση των προκλήσεων που δημιουργεί η κατοχύρωση καθώς και των περιορισμών που είναι συνυφασμένες με το ίδιο το πρότυπο. Οι προσπάθειές μας θα κατευθυνθούν προς δύο κυρίως κατευθύνσεις. Η πρώτη αφορά μια ουσιαστική αύξηση της παραγωγής αιγοπρόβειου γάλακτος τα επόμενα χρόνια. Ήδη έχουν δοθεί ισχυρά κίνητρα και σημαντική χρηματοδότηση σε αιγοπροβατοτρόφους για να δημιουργήσουν νέες μονάδες, ενώ στο επόμενο επενδυτικό πρόγραμμα, το οποίο θα ανακοινωθεί εντός του έτους (δράση του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης), θα περιλαμβάνεται κονδύλι δεκάδων εκατομμυρίων στήριξης ειδικά της προβατοτροφίας για βελτίωση υφιστάμενων και δημιουργία νέων μονάδων. Επίσης, όπως ανέφερα και στην τοποθέτησή μου, υπάρχουν κάποια σημεία τα οποία θεωρούμε ότι με τη συνεργασία όλων, και σεβόμενοι πλήρως το κοινοτικό κεκτημένο και τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς, θα μπορούσαν να βελτιώσουν, χωρίς να διαφοροποιούν ούτε τη φιλοσοφία ούτε την ουσία του φακέλου, τα χαρακτηριστικά του.

Μέσα από αυτές τις δύο προσεγγίσεις θεωρούμε ότι μπορούμε να πιάσουμε τους στόχους μας και να διαχειριστούμε τις προκλήσεις που δημιουργούνται. Γι’ αυτόν τον λόγο, σε αυτή την προσπάθεια θέλουμε μαζί μας όλους τους εμπλεκόμενους φορείς.  Ήδη υπήρχε στη χθεσινή μας συνάντηση θετική ανταπόκριση από μέρους των τυροκόμων να ορίσουν έναν τεχνοκράτη εκπρόσωπό τους στην ομάδα που θα διαμορφώσουμε, για να δούμε ακριβώς τα θέματα της επόμενης μέρας. Σήμερα το πρωί, σε συνάντηση με τις αγροτικές οργανώσεις, αντιμετώπισα κι εκεί την προθυμία των αγροτικών οργανώσεων να προβούν σε ανάλογη κίνηση, να ορίσουν δηλαδή έναν τεχνοκράτη εκ μέρους τους, για να δούμε ακριβώς πώς προχωρούμε. Αντίστοιχες κινήσεις θα γίνουν και με τους άλλους εμπλεκόμενους φορείς, ούτως ώστε όλοι μαζί να προχωρήσουμε στην επόμενη μέρα.

Κύριε Υπουργέ θα θέλαμε να μας απαντήσετε στη σημαντικότερη ανησυχία των τυροκόμων ότι θα υπάρχει αθέμιτος ανταγωνισμός, καθώς οι Τ/K θα μπορούν να πουλούν σε φθηνότερη τιμή το χαλλούμι και ότι θα μπορούν να το εξάγουν και σε τρίτες χώρες όπως θέλουν. Κάτι που δεν θα μπορούν να κάνουν οι Ελληνοκύπριοι παραγωγοί. Όντως θα διαφανεί κάτι τέτοιο στην πορεία;

Πρώτα απ’ όλα, η εμπορία του χαλλουμιού από τα κατεχόμενα θα γίνεται κάτω από πολύ αυστηρές προϋποθέσεις. Όλα αυτά που ακούγονται ότι θα έρχονται από την Τουρκία είτε γάλα είτε ζώα, καταρρίπτονται και είναι εντελώς αβάσιμα. Δεν υπάρχει τέτοιο ενδεχόμενο. Μάλιστα, για να διασφαλιστεί ότι η περιοχή των κατεχομένων εξυγιαίνεται από ζωονόσους, για ένα χρονικό διάστημα δεν θα γίνεται εμπορία. Θα πρέπει να πιστοποιηθεί από τον διεθνή οργανισμό, ο οποίος θα ελέγχει την κατάσταση στα κατεχόμενα, ότι όντως (τα κατεχόμενα) θα έχουν απαλλαχθεί από οποιαδήποτε σχέση, είτε με ζωονόσους είτε με εισαγωγές προϊόντων ή ζώων από την Τουρκία. Άρα αυτό ξεκαθαρίζει μια και καλή.

Επίσης, για να μπορεί ένα προϊόν να παίρνει τη σφραγίδα του ΠΟΠ και να τυγχάνει εμπορίας, απαιτεί πολύ υψηλού επιπέδου προδιαγραφές. Για να επιτευχθούν αυτές οι προδιαγραφές είναι προφανές ότι θα αυξηθεί και το κόστος παραγωγής. Άρα, δεν θεωρώ ότι θα μιλάμε για διαφορά στον ανταγωνισμό. Αλλά αυτό που θέλω να επισημάνω είναι το εξής: Από την αγορά θα φύγουν όλα τα προϊόντα μιμητισμού που υπάρχουν σήμερα. Θεωρούμε ότι η προσθήκη προϊόντων από τα κατεχόμενα θα είναι ένα μικρό κλάσμα των προϊόντων που θα αποσυρθούν από την αγορά με το όνομα χαλλούμι. Άρα ουσιαστικά στον ανταγωνισμό έχουμε μόνο να κερδίσουμε. Επίσης είναι και ένα μήνυμα προς τους συμπατριώτες μας, ότι μέσα από τη σωστή λειτουργία της Κυπριακής Δημοκρατίας μπορούν να έχουν και οι ίδιοι όφελος.

Μπορείτε να μας διευκρινίσετε για πόσο χρονικό διάστημα δεν θα γίνεται εμπορία του χαλλουμιού από τα κατεχόμενα; 

Είναι τουλάχιστον ένας χρόνος. Αυτός φαίνεται μέσα από τα έντυπα και θα είναι αναλόγως των στοιχείων τα οποία θα συλλέγει ο διεθνής οργανισμός που θα εποπτεύει τα θέματα υγιεινής στις κατεχόμενες περιοχές.

Και τι θα γίνει με την παραγωγή χαλλουμιού εκτός Κύπρου. Όπως ξέρουμε στην Αυστραλία παράγεται χαλλούμι. Εκεί τι θα γίνει με τους παραγωγούς;

Αν μιλάμε για χώρα με την οποία η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει διμερείς συμφωνίες, με τις οποίες προστατεύονται προϊόντα, και αν μέσα σ’ αυτόν τον κατάλογο προστατευόμενων προϊόντων περιλαμβάνεται και το χαλλούμι, τότε με τον ίδιο τρόπο που θα προστατεύεται στην Ευρώπη θα προστατεύεται και στη χώρα αυτή. Αν δεν έχει η ΕΕ τέτοια συμφωνία, τότε το προϊόν μπορεί να προστατεύεται, και αυτό συμβαίνει στις πλείστες των περιπτώσεων, μέσα από τα εμπορικά σήματα, τα οποία όμως, πρέπει να το σημειώσουμε, είναι πιο αδύνατα ως επίπεδο προστασίας, σε σχέση με την κατοχύρωση ως ΠΟΠ.

Είναι πιο ισχυρή η κατοχύρωση ενός προϊόντος που περιλαμβάνεται στη λίστα των προϊόντων Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης, παρά η προστασία που προσφέρει ένα εμπορικό σήμα. Άρα, σε αυτές τις περιοχές, ναι μπορεί να προστατεύεται το χαλλούμι, αλλά η προστασία που παρέχεται δεν είναι τόσο ισχυρή όσο αν ήταν προϊόν ΠΟΠ.

Γνωρίζουμε εάν υπάρχει στόχος τα επόμενα χρόνια που μπορούν αν ανεβούν οι εξαγωγές του κυπριακού χαλλουμιού; Εάν υπάρχουν στοιχεία, πόσο στη διεθνή αγορά καλύπτουν το χαλλούμι, μέχρι σήμερα από τα κατεχόμενα, και στη διεθνή αγορά πόσο, σε ποσοστό, καλύπτουν αυτοί οι οποίοι μιμούνται το χαλλούμι στις άλλες χώρες;

(Η ερώτηση απαντήθηκε από τον λειτουργό του ΥΓΑΑΠ, μέλος της ομάδας εργασίας που διαχειρίστηκε τον φάκελο του χαλλουμιού, κ. Σωκράτης Σωκράτους)

Καταρχήν να σας πω ότι τα στοιχεία στα οποία αναφέρεστε είναι στοιχεία τα οποία δυστυχώς δεν καταγράφονται με λεπτομέρεια, όσον αφορά τα προϊόντα μιμητισμού. Οπότε, τα στοιχεία που έχουμε μπροστά μας είναι από εκθέσεις διεθνών οργανισμών, οι οποίοι υπολογίζουν τον ετήσιο ακαθάριστο τζίρο του προϊόντος, γύρω στα 420 εκ. ευρώ. Από τον τζίρο αυτό, πάμε στις εξαγωγές του κυπριακού προϊόντος οι οποίες είναι γύρω στα 230-240 εκ. ευρώ, οπότε κάνοντας μια μικρή αφαίρεση μπορείτε να δείτε ότι υπάρχει περίπου μια διαθέσιμη αγορά άλλων 200 εκ. τόσο στην Ευρώπη όσο και στον κόσμο, την οποία μπορεί κάποιος να κατακτήσει. Αναφέρομαι σε αυτό το ποσό, το οποίο καταβάλλεται αυτή τη στιγμή από τα προϊόντα μιμητισμού, όπως λέμε.

Από τα κατεχόμενα, ποιο ποσοστό καλύπτουν από τη διεθνή αγορά μέχρι σήμερα;

(Η ερώτηση απαντήθηκε από τον λειτουργό του ΥΓΑΑΠ, μέλος της ομάδας εργασίας που διαχειρίστηκε τον φάκελο του χαλλουμιού, κ. Σωκράτης Σωκράτους)

Δεν έχουμε αυτές τις στατιστικές διότι δυστυχώς, όπως γνωρίζετε, τα προϊόντα που φεύγουν από τα κατεχόμενα, φεύγουν με παράνομο ή άτυπο τρόπο και, δυστυχώς, αυτά δεν καταγράφονται για να μπορώ να σας απαντήσω. 

Κύριε Υπουργέ, πως διασφαλίζεται ότι δεν θα συνεχίσει αυτός ο άτυπος τρόπος εξαγωγής του προϊόντος από τα κατεχόμενα; Μπορεί να συνεχιστεί και χωρίς να φέρει τη σφραγίδα ΠΟΠ; Πως διασφαλίζεται;

Προφανώς δεν μπορεί να ελεγχθεί από κανέναν, εκτός από τη χώρα στην οποία θα πάει το προϊόν από τα κατεχόμενα. Αν θα φύγει παράνομα δηλαδή, θα πάει σε ένα προορισμό στον οποίο υπάρχει είτε ΠΟΠ είτε εμπορικό σήμα. Εκεί θα έχουμε διαδικασίες εναντίον αυτή της παρανομίας. Αυτό γίνεται και σήμερα.

Επειδή μιλήσατε για πολιτικά εμπόδια στο παρελθόν, θα ήθελα να ρωτήσω αν η απόφαση, αυτή τη χρονική στιγμή, έχει και μια πολιτική χροιά. Υπήρξαν αναφορές ότι ήθελε να το προωθήσει η ΕΕ ως μέτρο οικοδόμησης εμπιστοσύνης με τους Τουρκοκύπριους. Επίσης, κατά πόσον αναμένεται ότι θα έχουμε και επενδύσεις στην Κύπρο από εταιρίες που πιθανόν να θέλουν να έρθουν για να παράγουν στην Κύπρο το χαλλούμι. Από εταιρείες του εξωτερικού βέβαια.

Ως προς το πρώτο ερώτημα, αν δείτε το χρονικό όπως περιγράφεται και στο σημείωμα που σας διανεμήθηκε, η όλη διαδικασία ξεκίνησε πριν ακόμα διαφανεί ότι θα έχουμε πιθανές εξελίξεις στο Κυπριακό. Η επιστολή που περιέγραφε το νέο πλαίσιο, με την οποία είχαμε κι εμείς συμφωνήσει, εστάλη σε μας πριν οριστεί η πενταμερής. Άρα ήταν κάτι το οποίο είχε τροχοδρομηθεί και βρισκόταν σε εξέλιξη. Ωστόσο, αυτή τη χρονική στιγμή μπορούμε να πούμε ότι στέλνει και ένα μήνυμα, όπως είναι αυτό που σας περιέγραψα προηγουμένως. Στέλνει το μήνυμα στους Τ/Κ συμπατριώτες μας ότι μέσα από τις διαδικασίες της ΕΕ, σε μια ενωμένη πατρίδα μπορούν να έχουν πολλαπλάσια οφέλη. Μπορούμε να πούμε ότι στέλνονται τέτοιους είδους μηνύματα, παρόλο που, επαναλαμβάνω, η όλη διαδικασία είχε τροχοδρομηθεί και είχε εξελιχθεί ανεξαρτήτως των διαδικασιών επίλυσης του Κυπριακού.

Ως προς τις επενδύσεις, θεωρώ ότι είναι πολύ πιθανόν, θα έλεγα πως είναι και αναμενόμενο ότι ακριβώς αυτή η επιτυχία και αυτή η αποκλειστικότητα που μπορεί να έχει η Κύπρος στην παραγωγή του χαλλουμιού, μπορεί να φέρει σημαντικές επενδύσεις στο χώρο, σε όλη την αλυσίδα παραγωγής του προϊόντος: από τη γεωργία στην κτηνοτροφία και στην τυροκομία. Άρα αναμένεται ότι θα έχουμε επενδύσεις και αναμένουμε πως αυτή η εξέλιξη θα είναι καταλύτης περαιτέρω θετικών εξελίξεων και για τον αγροτικό τομέα αλλά γενικότερα για την κοινωνία και την οικονομία του τόπου.       

Η κατοχύρωση ακυρώνει τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για το barbecuelloumi, το Vermio ή μπορεί να τις επηρεάσει;

Οι δίκες στις οποίες αναφέρεστε είναι δίκες οι οποίες αφορούν το εμπορικό σήμα. Η εμπειρία των δεδικασμένων για άλλες παρόμοιες περιπτώσεις έχει αποδείξει ότι η εγγραφή ενός προϊόντος ως ΠΟΠ μπορεί να επηρεάσει τις εφέσεις. Μπορείς να έχεις ένα ισχυρό εργαλείο στις εφέσεις. Όπως ξέρετε και για τις δύο περιπτώσεις έχουν κατατεθεί εφέσεις, και όπως ανέφερε και ο κ. Υπουργός αποτελούν ένα πολύ σοβαρό εργαλείο για μετέπειτα παρόμοιες περιπτώσεις. Αλλά ακόμη και αυτές που αναφέρατε θα αποτελέσουν από τη Νομική Υπηρεσία το εργαλείο για να στοιχειοθετηθούν οι εφέσεις.

Κύριε Υπουργέ γνωρίζουμε ότι θα ξεκινήσει η διαδικασία από 1η Οκτωβρίου; Και αν υπάρχουν στοιχεία για τα εργοστάσια που είναι στα κατεχόμενα αυτή τη στιγμή δηλαδή, και αν αναμένουμε ότι θα ανταποκριθούν έτσι ώστε να ακολουθήσουν τα πρότυπα για το παραδοσιακό χαλλούμι.

Προσωπικά δεν μπορώ να γνωρίζω ποιες μονάδες στα κατεχόμενα μπορούν αυτή τη στιγμή να παράξουν προϊόν που να μπορεί να χαρακτηριστεί ως ΠΟΠ αλλά γνωρίζουμε ότι υπάρχουν μερικές, όχι πολλές μονάδες, που είναι σύγχρονες. Αντιλαμβάνομαι επίσης ότι η πρόθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι μέσα από τους χρηματοδοτικούς κανονισμούς να στηρίξει αυτή την προσπάθεια και να εκσυγχρονιστεί ο χώρος από εκεί. Αυτό βέβαια θα πάρει κάποιο χρόνο.

Στην παράγραφο 63 του κανονισμού λέει αν κριθεί σκόπιμο διεθνής οργανισμός θα πρέπει να εξουσιοδοτηθεί να έρθει σε επαφή με το τουρκοκυπριακό Εμπορικό Επιμελητήριο. Από ποιους θα εξουσιοδοτηθεί, γιατί δεν αναφέρει, και γιατί δεν επιδιώκουμε να εφαρμοστεί αυτό το καθεστώς ελέγχου και στα υπόλοιπα προϊόντα που περνούν μέσω του καθεστώτος της πράσινης γραμμής. Γιατί συνιστά κάποια αδικία προς τα δικά μας προϊόντα λόγω της έλλειψης ελέγχου.

Γιατί το λέτε αυτό. Αυτή τη στιγμή μόνο τρία προϊόντα ζωικής προέλευσης περνούν από την πράσινη γραμμή. Πρόκειται για το μέλι, το ψάρι και το χαλλούμι. Το μέλι δεν έτυχε ποτέ εμπορίας, ούτως ή άλλως. Το μέλι και το ψάρι έχουν πολύ διαφορετικές διαδικασίες παραγωγής. Το χαλλούμι έχει μια ολόκληρη διαδικασία μεταποίησης πίσω του μέχρι να παραχθεί και γι’ αυτό έγινε αυτός ο κανονισμός και μπήκαν όλες αυτές οι προδιαγραφές που πρέπει να πληροί αυτό το προϊόν για να τύχει εμπορίας. Εάν προκύψουν στη συνέχεια και άλλα ανάλογα προϊόντα, προφανώς θα γίνει κάτι ανάλογο.

Τώρα ως προς τα αγροτικά προϊόντα, περνούν νόμιμα από πολύ συγκεκριμένα σημεία διέλευσης και δέχονται τον απαραίτητο έλεγχο από τις κρατικές υπηρεσίες, από το Τμήμα Γεωργίας. Έχουν μπει όλες εκείνες οι δικλείδες οι οποίες διασφαλίζουν ότι τα προϊόντα αυτά μπορούν να έρθουν και να καταναλωθούν από τους Κύπριους πολίτες.  Από εκεί και πέρα, εάν γίνεται παράνομη εμπορία μέσω της πράσινης γραμμής, αυτό αντιλαμβάνεστε είναι ένα θέμα το οποίο είναι δύσκολο. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε εμείς είναι να βάζουμε μέτρα αποτροπής και χαρακτηριστικό είναι ότι πριν από μερικές μέρες, μετά την πρόταση του ΥΓΑΑΠ, μπαίνουν πολύ ισχυρές αποτρεπτικές ποινές εκεί που θα βρεθεί ότι χρησιμοποιούνται φυτοπροστατευτικές ουσίες παράνομες που χρησιμοποιούνται μόνο στα κατεχόμενα. Δηλαδή όταν έχουμε εμπορία προϊόντων ή φυτοφαρμάκων από τα κατεχόμενα και χρησιμοποιούνται στις ελεύθερες περιοχές. Με το που θα εντοπιστεί δηλαδή ότι γίνεται κάτι τέτοιο μπαίνει εξώδικο 30.000. Έχουν πολλαπλασιαστεί οι ποινές για να αποτρέψουμε και το παράνομο εμπόριο αλλά και την παράνομη χρήση ουσιών οι οποίες είναι επιβλαβείς και για τον άνθρωπο.

Κύριε Υπουργέ, οι αγροτικές οργανώσεις εγείρουν το περιβόητο ζήτημα της γαλακτόσκονης, και διερωτώμαι κατά πόσο θα υπάρξει περαιτέρω χώρος για επιπλέον ποσότητες γάλακτος σε περίπτωση που θα σταματήσουν να ελέγχουν ποσότητες.

Θεωρώ ότι το πλαίσιο γίνεται ακόμα πιο αυστηρό με την παρουσία διεθνών εξειδικευμένων οργανισμών πάνω σε αυτά τα θέματα. Επομένως, εάν υπάρχει τέτοια χρήση είμαι βέβαιος ότι θα κάνουμε πολύ πιο δύσκολη τη ζωή αυτών που κάνουν αυτή τη χρήση, με την εφαρμογή της πιστοποίησης.

Κύριε Υπουργέ, αναφερθήκατε σε πιθανές βελτιώσεις στον φάκελο, τι εννοούμε ακριβώς αν θα υπάρξουν διαφορετικοί έτσι τύποι του προϊόντος; Κατά πόσο θα υπάρχει παράταση στην περίοδο προσαρμογής, που είναι το 2024.

Μέχρι στιγμής δεν υπάρχει τέτοιο δεδομένο. Προχωρούμε κανονικά με το 2024. Προβλέπεται από το κοινοτικό κεκτημένο και τους Ευρωπαϊκούς Κανονισμούς το τι μπορεί να κάνει κάποιος σε ένα προϊόν. Καταρχήν δεν μιλάμε τώρα και δεν είναι στις προθέσεις μας να πάμε πριν καλά-καλά κατακυρωθεί το προϊόν να κάνουμε αλλαγή. Αυτό να το ξεκαθαρίσω. Όμως προβλέπεται από τους ίδιους τους κανονισμούς τι αποτελεί μικρή διαφοροποίηση η οποία μπορεί να γίνει εύκολα. Είναι το minor change, μικρή αλλαγή. Εκεί είναι πολύ συγκεκριμένες οι δυνατότητες που υπάρχουν, δεν μπορούν να γίνουν δραματικές αλλαγές αλλά μπορεί να γίνουν μικρές αλλαγές είτε στο σχήμα, είτε στο βάρος. Αυτού του τύπου οι διαφοροποιήσεις μπορούν εύκολα να επιτευχθούν που θα δώσουν μια καλύτερη ευχέρεια στους τυροκόμους και γενικότερα στους παραγωγούς μας να παράξουν προϊόντα τα οποία να είναι πιο εύκολα εμπορεύσιμα τόσο στην εγχώρια όσο και στη διεθνή αγορά.