Είναι με αισθήματα χαράς, ικανοποίησης, αλλά και περηφάνιας που φιλοξενούμε στην Πάφο τους Ηγέτες των μεσογειακών κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και επιθυμώ να ευχαριστήσω τους συναδέλφους, γιατί ιδιαίτερα για κάποιους από αυτούς το ταξίδι να έρθουν στη χώρα μας είναι πολύωρο και πολύ μεγαλύτερο σε διάρκεια από την ολιγόωρη παραμονή τους στην Κύπρο.
Ωστόσο, είναι σήμερα εδώ και δηλώνουν παρόντες, ακριβώς γιατί όλοι μας αναγνωρίζουμε τη σημασία που έχει η συνεργασία και ο συντονισμός μεταξύ των χωρών μας, στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής μας οικογένειας. Όλοι αναγνωρίζουμε πως συναντήσεις σαν τη σημερινή είναι αναγκαίες, προκειμένου να συμβάλουμε στον κοινό μας στόχο που είναι μια πιο ισχυρή, πιο ανταγωνιστική, στρατηγικά αυτόνομη και ανθεκτικότερη Ευρωπαϊκή Ένωση, που να ανταποκρίνεται πρωτίστως στις φιλοδοξίες των Ευρωπαίων πολιτών.
Να εκφράσω επίσης τις ιδιαίτερες ευχαριστίες μου και στον Βασιλιά της Ιορδανίας, που μας τίμησε ως προσκεκλημένος στο μεγαλύτερο μέρος της Συνόδου, για να συζητήσουμε την κατάσταση στη –δυστυχώς– φλεγόμενη Μέση Ανατολή. Θερμές ευχαριστίες φυσικά και στη φίλη Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της οποίας η παρουσία και η συνεισφορά της στις συζητήσεις μας ήταν –όπως πάντοτε– ουσιαστική και πολύτιμη.
Κυρίες και Κύριοι,
Μέσα από τις συναντήσεις μας, στόχος είναι να διασφαλίσουμε ότι τα θέματα που απασχολούν τη Μεσόγειο θα περιλαμβάνονται κατά τρόπο εποικοδομητικό και αποτελεσματικό στο επίκεντρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πολύ περισσότερο φέτος, που βρισκόμαστε μόλις λίγες βδομάδες πριν την έναρξη του νέου θεσμικού κύκλου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η σημερινή μας συζήτηση αποτέλεσε μια εξαιρετική ευκαιρία για συντονισμό και προώθηση των κοινών μας στόχων και επιδιώξεων.
Στο ίδιο πλαίσιο, είναι σημαντικό ότι διευρύναμε τις θεματικές συζητήσεις των χωρών μας και σε υπουργικό επίπεδο. Φέτος μάλιστα αυξήσαμε σε 5 τον αριθμό των υπουργικών συναντήσεων και οι αρμόδιοι υπουργοί συντόνισαν τις θέσεις τους σε καίρια ζητήματα όπως η Εκπαίδευση, η Γεωργία, η Ενέργεια, ο Πολιτισμός και τα Ευρωπαϊκά Θέματα.
Φίλες και Φίλοι,
Αποτελεί γεγονός πως ό,τι συμβαίνει στην περιοχή της Μεσογείου επηρεάζει άμεσα και κατά τρόπο καθοριστικό ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σε αυτό το πλαίσιο, η απόφαση της Προέδρου της Επιτροπής για σύσταση του χαρτοφυλακίου της Μεσογείου στο νέο Κολλέγιο αποτελεί μια εξαγγελία, που μαζί με το Σύμφωνο για τη Μεσόγειο δημιουργούν μια νέα δυναμική και υπογραμμίζουν την στρατηγική σημασία της περιοχής μας για την ΕΕ, στο πλαίσιο και των σχέσεων μας με τους εταίρους μας της Νότιας Γειτονίας.
Όπως προανέφερα, κατά τη σημερινή Συνοδό ήταν ιδιαίτερα σημαντικό ότι συμμετείχε και ο Βασιλιάς της Ιορδανίας. Και είναι σημαντικό, επειδή η Ευρωπαϊκή Ένωση οφείλει να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην εξαιρετικής σημασίας περιοχή της Μέσης Ανατολής, με την οποία γειτνιάζει, και όλοι αναγνωρίζουμε τον καθοριστικό ρόλο της Ιορδανίας. Θέλω να ευχαριστήσω ξανά τον Βασιλιά που αποδέχθηκε την πρόσκλησή μου και ήταν σήμερα μαζί μας. Η Ιορδανία είναι πυλώνας σταθερότητας και ασφάλειας στην περιοχή και διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στις εξελίξεις και στις προσπάθειες για την επικράτηση της ειρήνης. Ως εκ τούτου, η δική του οπτική στις συζητήσεις που είχαμε, ως ηγέτη μιας πολύ σημαντικής χώρας της περιοχής, ήταν ιδιαίτερα βοηθητική.
Όπως αναφέρεται και στη Διακήρυξη που υιοθετήσαμε, η κατάσταση στη Μέση Ανατολή προκαλεί έντονη ανησυχία, όπως και η διάχυση της κρίσης στον Λίβανο. Κοινός μας στόχος και επιδίωξη, παραμένει ο τερματισμός των όποιων εχθροπραξιών και η δημιουργία συνθηκών για επανεκκίνηση της πολιτικής διαδικασίας σε σχέση με το Μεσανατολικό, για λύση στη βάση των σχετικών ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, ως η μοναδική οδός προς την επίτευξη βιώσιμης και διαρκούς ειρήνης στην περιοχή μας.
Στηρίζουμε τις προσπάθειες που καταβάλλουν οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Γαλλία, μαζί με τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, για επίτευξη κατάπαυσης του πυρός, και θεωρούμε αναγκαία την πλήρη και άμεση εφαρμογή του ψηφίσματος 2735 του Συμβουλίου Ασφαλείας. Την ίδια στιγμή, καθοριστικής σημασίας είναι η άμεση κατάπαυση του πυρός τόσο στη Γάζα όσο και στον Λίβανο, η απελευθέρωση όλων των ομήρων και η παροχή απρόσκοπτης ανθρωπιστικής βοήθειας.
Θεωρούμε επίσης επιτακτική την ανάγκη όπως διασφαλιστεί η κυριαρχία τόσο του Ισραήλ όσο και του Λιβάνου, και είμαστε έτοιμοι να στηρίξουμε τόσο την Παλαιστινιακή Αρχή όσο και τον Λίβανο, σε επίπεδο θεσμών και λαού.
Στο πλαίσιο αυτό, συζητήσαμε και με τον Βασιλιά και τους συναδέλφους μου, συγκεκριμένους τρόπους με τους οποίους μπορεί η ανθρωπιστική βοήθεια να φτάσει προς τη Γάζα. Υπενθυμίζεται ότι η δική μας δίοδος, ο κυπριακός θαλάσσιος διάδρομος «Αμάλθεια», τον οποίο υλοποιήσαμε με την ενεργό στήριξη των εταίρων μας και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, παραμένει μια αξιόπιστη επιλογή, ενισχυτική στις άλλες οδούς, χερσαίες πρωτίστως, αλλά και εναέριες.
Παράλληλα, η Κύπρος συνεχίζει να συνδράμει στην εκκένωση των υπηκόων της ΕΕ και τρίτων χωρών από την περιοχή, και θα συνεχίσει να το κάνει, αποδεικνύοντας στην πράξη το ρόλο μας ως πυλώνα σταθερότητας στην περιοχή.
Κυρίες και Κύριοι,
Πέραν της Μέσης Ανατολής, τη σημερινή Σύνοδο απασχόλησε μια σειρά άλλων σημαντικότατων θεμάτων που αποτυπώνονται στην υιοθετηθείσα Διακήρυξη. Οι απόψεις μας όχι μόνο συγκλίνουν στα περισσότερα θέματα, αλλά τολμώ να πω ότι ταυτίζονται κατά τρόπο δημιουργικό και αποτελεσματικό για την κατεύθυνση που ως ΕΕ πρέπει να ακολουθήσουμε.
Σε σχέση με την άλλη μεγάλη πολεμική κρίση διεθνώς, την παράνομη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, της οποίας τις συνέπειες βιώνουμε έντονα στην Ευρώπη, οι θέσεις μας είναι ταυτόσημες και εδράζονται στο Διεθνές Δίκαιο. Επαναβεβαιώνουμε την αμέριστη στήριξή μας στην ανεξαρτησία, την εδαφική ακεραιότητα και την κυριαρχία της Ουκρανίας, όπως και τη δέσμευσή μας να παράσχουμε πολυδιάστατη στήριξη στην Ουκρανία και τον λαό της για όσο αυτό κρίνεται αναγκαίο.
Αγαπητοί φίλοι,
Η φετινή χρονιά, να μου επιτρέψετε να το αναφέρω, σηματοδοτεί την τραγική 50η επέτειο της εισβολής και συνεχιζόμενης κατοχής ευρωπαϊκού εδάφους από την Τουρκία στην Κύπρο. Επιθυμώ να εκφράσω τις ευχαριστίες μου προς τους συναδέλφους, για την υιοθέτηση συγκεκριμένου λεκτικού στη Διακήρυξη που αντικατοπτρίζει ακριβώς αυτή την πραγματικότητα. Το λεκτικό επίσης αντανακλά τη θέση της διεθνούς κοινότητας για την ανάγκη επανένωσης της πατρίδας μας μέσω μιας συνολικής επίλυσης του Κυπριακού, πάντα στη βάση του συγκεκριμένου πλαισίου, αλλά και των αρχών και των αξιών της ΕΕ.
Συμφωνούμε όλοι ότι το Κυπριακό είναι ευρωπαϊκό πρόβλημα και υπογραμμίζουμε ότι η έμπρακτη συμβολή της Τουρκίας στην επανέναρξη και επιτυχή κατάληξη των διαπραγματεύσεων αποτελεί βασικό συστατικό για την προώθηση των ευρωτουρκικών σχέσεων, όπως εξάλλου αποτυπώνεται και στα Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Απρίλιο.
Κυρίες και Κύριοι,
Ένα από τα θέματα που συζητήσαμε σήμερα και που θα απασχολήσουν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τόσο τον Οκτώβριο όσο και τον Νοέμβριο στη Βουδαπέστη, είναι η ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης, η οποία είναι συνδεδεμένη με αριθμό σημαντικών θεμάτων που επηρεάζουν την καθημερινότητα του Ευρωπαΐου πολίτη. Είναι κοινή μας πεποίθηση ότι η ανταγωνιστικότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει σαφώς να ενισχυθεί. Καλωσορίζουμε τη σημασία που δίνεται στο θέμα και αποφασίσαμε να προωθήσουμε τις συγκεκριμένες δράσεις για ουσιαστική ενίσχυση της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας, σε τομείς όπως η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία – που παράλληλα θα ενισχύσει και την στρατηγική αυτονομία της Ένωσης – η πράσινη και ψηφιακή μετάβαση, η μείωση του διοικητικού άχθους και η εμβάθυνση της ενιαίας αγοράς.
Ένα άλλο θέμα, που απασχολεί έντονα την Ευρωπαϊκή Ένωση –θα είναι ξανά στην ημερήσια διάταξη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Οκτωβρίου– και που είναι άμεσα συνδεδεμένο και με την κατάσταση στη Μέση Ανατολή, είναι το Μεταναστευτικό.
Πρόκειται για μια ευρωπαϊκή πρόκληση που απαιτεί ευρωπαϊκή αντιμετώπιση. Θεωρούμε επιβεβλημένη την αποτελεσματική εφαρμογή του Συμφώνου για το Άσυλο και τη Μετανάστευση, ενώ ταυτόχρονα έμφαση θα πρέπει να δοθεί και στην εξωτερική διάσταση, έτσι ώστε να αντιμετωπιστούν οι γενεσιουργές αιτίες της παράτυπης μετανάστευσης, μέσω στρατηγικής συνεργασίας με τις χώρες διέλευσης, αλλά και προέλευσης μεταναστών.
Στο πλαίσιο αυτό, ήγειρα ενώπιον των συναδέλφων και θα θέσω και στις Βρυξέλλες το ζήτημα της Συρίας και πώς μπορούμε –σε συνεργασία πάντα με την Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες και όλους τους διεθνείς εταίρους– να δημιουργήσουμε εκείνες τις συνθήκες που θα επιτρέψουν την επιστροφή των Σύρων στη χώρα τους.
Ένα εξίσου σημαντικό θέμα, που επίσης αγγίζει ιδιαίτερα τις μεσογειακές χώρες, είναι οι προκλήσεις από την κλιματική αλλαγή. Η περιοχή της Μεσογείου είναι ιδιαίτερα ευάλωτη στις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, περιλαμβανομένων των φυσικών καταστροφών, των έντονων καιρικών φαινομένων, της απερήμωσης. Για αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων πρέπει να υπάρξει ενισχυμένη περιφερειακή συνεργασία μεταξύ μας και των χωρών της Νοτίου Γειτονίας, όπως και ενίσχυση του Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ και των σχετικών Ταμείων αντιμετώπισης κρίσεων.
Κλείνοντας, θέλω να ευχαριστήσω όλους τους συναδέλφους μου για την εδώ παρουσία τους στην πολύ εποικοδομητική συζήτηση, όπως επίσης και τους επίτιμους προσκεκλημένους μας, την Ursula και τον Βασιλιά της Ιορδανίας. Εύχομαι καλή επιτυχία στον φίλο Robert, καθώς και στη Σλοβενία που αναλαμβάνει την επόμενη προεδρία το 2025, καθώς και στην Κροατία το 2026.
