• Οι παράμετροι της απόφασης και οι έλεγχοι διεθνούς οργανισμού κατ’ εξουσιοδότηση της Κυπριακής Δημοκρατίας
• Ο Υπουργός Γεωργίας Κώστας Καδής αναλύει την απόφαση που τερματίζει ένα καθεστώς αβεβαιότητας και προϊόντων μιμητισμού

Επτά σχεδόν χρόνια μετά την αίτηση της Κυπριακής Δημοκρατίας (Ιούλιος 2014), η Ε.Ε ενέκρινε και προχώρησε τον Απρίλιο 2021 στην καταχώριση του Χαλλουμιού/Halloumi/Hellim, ως προστατευόμενη ονομασία προέλευσης (ΠΟΠ), προστατεύοντας με τον τρόπο αυτόν την ονομασία από την απομίμηση και την αντιποίηση σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή επικράτεια. Κατά συνέπεια, όπως αναφέρεται σε γραπτή δήλωση της Κομισιόν, «μόνο το Χαλλούμι/Halloumi/Hellim που παράγεται στην Κύπρο σύμφωνα με τις προδιαγραφές του προϊόντος επιτρέπεται πλέον να φέρει την καταχωρισμένη ονομασία, με προφανή οικονομικά οφέλη για τη νήσο». Ως εκ τούτου, με ισχύ από την 1 Οκτωβρίου 2021, το χαλλούμι φέρει και επίσημα τη σφραγίδα ΠΟΠ.

Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης υποδέχθηκε με ιδιαίτερη ικανοποίηση την απόφαση της Ε.Ε, σημειώνοντας ότι «αποτελεί ορόσημο για το Χαλλούμι/Χελίμ και τη χώρα μας», καθώς όπως είπε «τώρα υπάρχει μια ασπίδα προστασίας», ενώ δημιουργούνται «σημαντικές προοπτικές για αύξηση των εξαγωγών του εθνικού μας προϊόντος, προς όφελος όλων των Κυπρίων παραγωγών, Ελλήνων και Τούρκων».

Στο πλαίσιο της απόφασής της, η Κομισιόν ενέκρινε δέσμη δύο μέτρων σχετικά με το Χαλλούμι/Halloumi/Hellim:

 1. «Η Επιτροπή καταχωρίζει το Χαλλούμι/Halloumi/Hellim ως προστατευόμενη ονομασία προέλευσης (ΠΟΠ)». Όπως αναφέρεται, «η καταχώριση επιτρέπει στους παραγωγούς αυτού του εμβληματικού κυπριακού τυριού, πασίγνωστου σε όλο τον κόσμο για τη χαρακτηριστική υφή και εμφάνισή του (διπλωμένο), το οποίο μπορεί να καταναλωθεί και ψητό ή τηγανητό, από οποιοδήποτε μέρος της νήσου Κύπρου, να επωφεληθούν από το καθεστώς ΠΟΠ».

 2. «Για να διευκολυνθούν οι παραγωγοί της τουρκοκυπριακής κοινότητας, ώστε να μπορέσουν να επωφεληθούν πλήρως από την προστασία, η Επιτροπή θέσπισε ένα μέτρο που επιτρέπει στο προϊόν ΠΟΠ να διασχίζει την Πράσινη Γραμμή, υπό την προϋπόθεση ότι το τυρί και το γάλα από το οποίο παρασκευάζεται πληρούν όλα τα πρότυπα της Ε.Ε για την υγεία των ζώων και τη δημόσια υγεία».

Στη γραπτή της δήλωση, η Κομισιόν διευκρινίζει ότι «αυτή η ιστορικής σημασίας δέσμη μέτρων υλοποιεί την κοινή αντίληψη για το Χαλλούμι/Halloumi/Hellim, που επιτεύχθηκε το 2015, και θα εφαρμοστεί προσωρινά και εν αναμονή της επανένωσης της Κύπρου». Σημειώνει ακόμη ότι «σκοπός του μέτρου που συνοδεύει την καταχώριση της ονομασίας Χαλλούμι/Halloumi/Hellim ως ΠΟΠ είναι να διασφαλίσει την τήρηση των ευρωπαϊκών προτύπων για την υγεία των ζώων και τη δημόσια υγεία, καθώς και για την ασφάλεια των τροφίμων. Καθορίζει επίσης τους όρους διεξαγωγής των εμπορικών συναλλαγών, συμπεριλαμβανομένων των διατάξεων σχετικά με τους ελέγχους. Επιπλέον, οι εγκαταστάσεις μεταποίησης γάλακτος, θα πρέπει να τηρούν τους ισχύοντες κανόνες για τη δημόσια υγεία», αναφέρεται χαρακτηριστικά.

Σύμφωνα με τη γραπτή δήλωση της Κομισιόν, τα στοιχεία της δέσμης μέτρων που υιοθέτησε, είναι τα ακόλουθα:

• «Η ονομασία «Χαλλούμι (Halloumi)/Hellim» καταχωρίζεται στο μητρώο προστατευόμενων ονομασιών προέλευσης και προστατευόμενων γεωγραφικών ενδείξεων. Μόνο το Χαλλούμι/Halloumi/Hellim που παράγεται στη νήσο Κύπρο και σύμφωνα με την παραδοσιακή συνταγή μπορεί τώρα να διατίθεται στην αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης με αυτή την ονομασία.
• Η διενέργεια επιθεωρήσεων ΠΟΠ σε ολόκληρη την Κύπρο θα ανατεθεί σε διεθνώς διαπιστευμένο οργανισμό ελέγχου. Ο οργανισμός ελέγχου θα είναι υπεύθυνος για την τήρηση της παραδοσιακής συνταγής από τους παραγωγούς.
• Θα θεσπιστεί ένα λειτουργικό σύστημα που θα διασφαλίζει τη διενέργεια αποτελεσματικών ελέγχων για την ΠΟΠ σε ολόκληρη την Κύπρο, το οποίο θα παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς η Επιτροπή.
• Ένα μέτρο με το οποίο αίρονται οι απαγορεύσεις σχετικά με τη διακίνηση ορισμένων προϊόντων ζωϊκής προέλευσης στη νήσο Κύπρο, εν αναμονή της επανένωσής της, και καθορίζονται οι όροι που διέπουν τη διακίνηση των εν λόγω προϊόντων ώστε να καταστεί δυνατή η παραγωγή του τυριού με την ονομασία «Χαλλούμι» (Halloumi)/«Hellim» (ΠΟΠ) σε ολόκληρη την Κύπρο.
• Ιδιωτικός φορέας ελέγχου θα οριστεί για τη διενέργεια ελέγχων στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις και τις γαλακτοκομικές εγκαταστάσεις στην τουρκοκυπριακή κοινότητα, ώστε να διασφαλιστεί ότι τηρούνται όλοι οι κανόνες της ΕΕ για την υγεία και την υγιεινή. Μόνο το Χαλλούμι/Halloumi/Hellim που πληροί όλα τα υγειονομικά πρότυπα της ΕΕ μπορεί να αποτελεί αντικείμενο εμπορικών συναλλαγών εκατέρωθεν της Πράσινης Γραμμής».

Λευκωσία: Πολλαπλά οφέλη από την απόφαση Ε.Ε

Ο Υπουργός Γεωργίας Κώστας Καδής χαρακτήρισε την εγγραφή του χαλλουμιού στον κατάλογο προϊόντων Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ως «μια τεράστια, συλλογική επιτυχία, που αν αξιοποιηθεί σωστά, μπορεί να φέρει τεράστια οφέλη στον αγροτικό και μεταποιητικό τομέα, αλλά και γενικότερα στην κοινωνία και οικονομία του τόπου μας».  

Ο αρμόδιος Υπουργός ανέλυσε ουσιώδεις πτυχές της απόφασης, προβαίνοντας και σε μια αναδρομή, η οποία καταδεικνύει όπως είπε, ότι «η πορεία προς την κατοχύρωση του χαλλουμιού ως προϊόντος  Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης, δεν ήταν εύκολη, αφού πέρασε από πολλά εμπόδια, εμπλοκές και παλινδρομήσεις». Αφενός, όπως εξήγησε, λόγω της ολοένα αυξανόμενης αξίας του εθνικού μας προϊόντος, γεγονός που οδήγησε σε αύξηση των πιέσεων, καθιστώντας το χαλλούμι  ευάλωτο από προϊόντα μιμητισμού. Και αφετέρου, «γιατί η διαδικασία κατοχύρωσης του χαλλουμιού, είχε περιπλεχθεί ακόμα περισσότερο, όταν υπεισήλθαν σε αυτήν πολιτικές σκοπιμότητες».

Ο Υπουργός Γεωργίας υπενθύμισε ότι «η προσπάθεια για εγγραφή του χαλλουμιού ως προϊόντος ΠΟΠ, αποτέλεσε διαχρονικό στόχο της Κυπριακής Δημοκρατίας, ακόμη και πριν από την ένταξη της χώρας μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση». Σημείωσε ότι «η υποβολή της τελευταίας αίτησης καταχώρισης της ονομασίας ‘Χαλλούμι/Halloumi/Hellim’ ως ΠΟΠ στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, έγινε τον Ιούλιο του 2014, και παρά το γεγονός ότι συνήθως ο χρόνος εξέτασης μιας ανάλογης αίτησης από την Κομισιόν είναι περίπου 10 μήνες, στην προκειμένη περίπτωση, διήρκεσε σχεδόν εφτά χρόνια». Σύμφωνα με τον κ. Καδή, «το θέμα ξεκλείδωσε μετά την καταλυτική παρέμβαση του ίδιου του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας με επιστολή του στον τέως Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Γιούνκερ, τον Φεβρουάριο του 2019, αλλά και με τις παρεμβάσεις που έγιναν στη συνέχεια σε πολιτικό και τεχνοκρατικό επίπεδο».

Στη νέα Κομισιόν και μέσα από αλλεπάλληλες επαφές έγινε κατορθωτό να εμπλακούν στο θέμα όλες οι αρμόδιες υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και οι τρεις συναρμόδιοι Επίτροποι της Ε.Ε, ανέφερε ο κ. Καδής, χαρακτηρίζοντας ως «εξαιρετικής σημασίας την προθυμία των τριών Επιτρόπων να συναντηθούν με όλες τις αρμόδιες υπηρεσίες της Κομισιόν, με στόχο το θέμα να αντιμετωπιστεί ολιστικά, συντονισμένα και στη βάση του κοινοτικού κεκτημένου. Η συμβολή της Επιτρόπου Στέλλας Κυριακίδου ήταν καταλυτική στο να αντιμετωπιστεί το θέμα ολιστικά και στη βάση αρχών, σε μια περίοδο μάλιστα πολύ δύσκολη για την ίδια λόγω της πανδημίας», πρόσθεσε ο Υπουργός Γεωργίας.

Αξιοσημείωτο είναι ότι ο Κώστας Καδής υπογράμμισε ότι «τα νομικά κείμενα που εγκρίθηκαν προβλέπουν ότι η Κυπριακή Δημοκρατία θα εξουσιοδοτήσει τον Διεθνή Οργανισμό Bureau Veritas για πραγματοποίηση των ελέγχων ως προς την τήρηση των προδιαγραφών του σχετικού φακέλου, τόσο στις ελεύθερες όσο και στις κατεχόμενες περιοχές. Επίσης, η Κυπριακή Δημοκρατία θα εξουσιοδοτήσει Διεθνή Οργανισμό για την πραγματοποίηση των φυτοϋγειονομικών ελέγχων στις κατεχόμενες περιοχές», τόνισε ο Υπουργός Γεωργίας, επισημαίνοντας παράλληλα ότι «τα προϊόντα που πληρούν τις φυτοϋγειονομικές προδιαγραφές και τις προδιαγραφές του προϊόντος ΠΟΠ, θα μπορούν να τυγχάνουν εμπορίας μέσω της πράσινης γραμμής, ανοίγοντας με αυτό τον τρόπο στους Τουρκοκύπριους παραγωγούς ένα παράθυρο ευκαιρίας για νόμιμη εμπορία του χαλλουμιού που παράγουν στην ευρωπαϊκή αγορά». Διευκρίνισε ότι «οι φυτοϋγειονομικοί έλεγχοι στις ελεύθερες περιοχές θα πραγματοποιούνται από τις αρμόδιες κυβερνητικές υπηρεσίες».

Σε οικονομικό επίπεδο, ο Υπουργός Γεωργίας ανέφερε ότι «στην περίπτωση του χαλλουμιού τα οφέλη από την κατοχύρωση του ως ΠΟΠ διευρύνονται και αποκτούν εξαιρετικά μεγαλύτερη σημασία. Το χαλλούμι», όπως είπε, «αποτελεί το δεύτερο σημαντικότερο εξαγωγικό μας προϊόν, μετά τα φάρμακα. Την τριετία 2017–2019, η ποσότητα των εξαγωγών εκτινάχθηκε από τους 23.431 τόνους στους 33.672 τόνους, σημειώνοντας αύξηση της τάξης του 43%. Η αξία των εξαγωγών χαλλουμιού το 2019 φτάνει τα 224 εκατομμύρια ευρώ.

Σημείωσε δε, ότι  «η τεράστια επιτυχία του χαλλουμιού προσέλκυσε το ενδιαφέρον φορέων του εξωτερικού, οι οποίοι άρχισαν να παράγουν παρόμοια προϊόντα και να τα εμπορεύονται με την επωνυμία ‘χαλλούμι’, διαθέτοντάς τα σε ελκυστικές τιμές. Σήμερα τα προϊόντα αυτά, όπως είπε, «παρουσιάζουν ραγδαία αύξηση, με αποτέλεσμα η Κυπριακή Δημοκρατία, σε περισσότερες από 80 δικαστικές διαδικασίες που βρίσκονται σε εξέλιξη, να επιδιώκει κυρώσεις εναντίον επιχειρήσεων που χρησιμοποιούν παράνομα το εμπορικό σήμα του χαλλουμιού. Επιπρόσθετα, όλο και περισσότεροι εμπειρογνώμονες του χώρου προβάλλουν απροκάλυπτα τον ισχυρισμό ότι το χαλλούμι έχει καταστεί γενόσημο, δηλαδή δεν ταυτίζεται πλέον με την Κύπρο και μπορεί να παραχθεί από οποιονδήποτε και οπουδήποτε. Αυτή δυστυχώς», είπε ο κ. Καδής, «ήταν και η θέση Δικαστή του Γενικού Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε πρόσφατη σχετική υπόθεση». Πρόσθεσε ότι «με την εγγραφή του προϊόντος στους καταλόγους των προϊόντων ΠΟΠ, όλα τα προϊόντα μιμητισμού παύουν να χρησιμοποιούν την επωνυμία ‘χαλλούμι’ και δημιουργείται μια ισχυρή ασπίδα προστασίας γύρω από την ονομασία αυτή, διαφυλάττοντας τα συμφέροντα όλων των εμπλεκομένων στην αλυσίδα παραγωγής».

Ο Υπουργός Γεωργίας διαμήνυσε ότι «η επόμενη μέρα της κατοχύρωσης του χαλλουμιού θα πρέπει να βρει όλους τους εμπλεκόμενους φορείς μαζί, για τη διαχείριση των ευκαιριών και των προκλήσεων που φέρνει η σημαντική αυτή εξέλιξη. Ζητήματα όπως η προσαρμογή στο νέο πλαίσιο ελέγχων που θα πραγματοποιούνται από διεθνή οργανισμό, η επάρκεια του γάλακτος για τη ζήτηση χαλλουμιού που θα προκύψει, η διαχείριση προϊόντων που αποκλίνουν ουσιαστικά από τις προδιαγραφές του χαλλουμιού και δεν μπορούν να φέρουν την ονομασία ‘χαλλούμι’, καθώς και πιθανές βελτιώσεις στον φάκελο που μπορεί να γίνουν στο μέλλον με πλήρη σεβασμό στο κοινοτικό κεκτημένο, θα μπορούν να αντιμετωπιστούν πιο αποτελεσματικά, εάν όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς συμμετέχουν στο κάλεσμα μας για εποικοδομητική συνεργασία», κατέληξε ο Υπουργός Γεωργίας.

 Ε.Ε: «Επίτευγμα με πολιτική και οικονομική σημασία»

Oι τρεις συναρμόδιοι Επίτροποι της Κομισιόν, οι οποίοι συμμετείχαν στην προσπάθεια και τη διαβούλευση με τις αρμόδιες Αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας, εξέφρασαν την ικανοποίησή τους για την έγκριση του Χαλλουμιού/Halloumi/Hellim ως ΠΟΠ: 

• Επίτροπος Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων, Στέλλα Κυριακίδου:

«Η Επιτροπή εξέδωσε μια ιστορική απόφαση μετά από προσπάθειες πολλών ετών προς την κατεύθυνση αυτή. Με την ομόφωνη έγκριση όλων των κρατών-μελών, διασφαλίζουμε σήμερα όχι μόνο ένα μοναδικό εθνικό προϊόν της Κύπρου, αλλά και τα αυστηρά υγειονομικά πρότυπα της Ένωσής μας, τα οποία είναι υψίστης σημασίας για την ασφάλεια των τροφίμων. Η Επιτροπή προχώρησε στην κατάρτιση του πλαισίου αυτού σε συμφωνία με τις αρμόδιες αρχές της Κύπρου και δεσμεύεται πλήρως να στηρίξει την επιτυχή εφαρμογή και εποπτεία του. Οι δύο κοινότητες της Κύπρου μπορούν τώρα να αποκομίσουν τα οικονομικά οφέλη της παρούσας απόφασης, εν αναμονή της επανένωσης της χώρας, διασφαλίζοντας παράλληλα την τήρηση των αυστηρών προτύπων μας για την ασφάλεια των τροφίμων». 

• Επίτροπος Γεωργίας, Γιάνους Βοϊτσεχόφσκι:

«Χαίρομαι ιδιαίτερα που το Χαλλούμι/Halloumi/Hellim καταχωρίστηκε στο μητρώο ΠΟΠ και ΠΓΕ, μαζί με τα καλύτερα γεωργικά προϊόντα και τρόφιμα υψηλής ποιότητας της Ευρώπης. Το επίτευγμα αυτό, για όλους τους παραγωγούς της Κύπρου που επιθυμούν να προσχωρήσουν στο σύστημα ποιότητας, είναι αποτέλεσμα πολυετών και άοκνων προσπαθειών από όλες τις πλευρές». Αυτό το σύστημα καταχώρισης της ΠΟΠ εξασφαλίζει ισότιμη και δίκαιη μεταχείριση για όλους τους παραγωγούς εκατέρωθεν της Πράσινης Γραμμής και εγγυάται ότι οι καταναλωτές σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση θα μπορούν να αναγνωρίζουν αυτό το αυθεντικό κυπριακό προϊόν». 

• Επίτροπος Συνοχής και Μεταρρυθμίσεων, Ελίζα Φερέιρα:

«Πρόκειται για μείζον επίτευγμα με πολιτική και οικονομική σημασία για ολόκληρη τη νήσο Κύπρο. Το επίτευγμα αυτό καταδεικνύει ότι είναι δυνατή η εξεύρεση αμοιβαία επωφελών λύσεων και ότι η Επιτροπή διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στις προσπάθειες που καταβάλλονται για τον σκοπό αυτόν. Η υλοποίηση των λύσεων αυτών, σε πνεύμα συνεργασίας, θα συμβάλει στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο κοινοτήτων της Κύπρου. Η Επιτροπή θα συνεχίσει να διαδραματίζει ενεργό ρόλο για την εξεύρεση συνολικής και βιώσιμης λύσης στο κυπριακό πρόβλημα». 

Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στο ενημερωτικό σημείωμα του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος για την εγγραφή του χαλλουμιού στον κατάλογο προϊόντων (ΠΟΠ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που διανεμήθηκε σε συνέντευξη Τύπου του Υπουργού Γεωργίας στη Λευκωσία στις 30 Μαρτίου 2021.

Ιανουάριος 2022