- Ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, η λήψη αποφάσεων και τα συμπεράσματα της Ε.Ε
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που απαρτίζεται από τους ηγέτες των 27 κρατών-μελών της Ε.Ε επανεξέλεξε στις 24 Μαρτίου τον Σαρλ Μισέλ ως Πρόεδρό του, για δεύτερη θητεία δυόμισι ετών, από την 1η Ιουνίου 2022 έως τις 30 Νοεμβρίου 2024. Επιπλέον, ο Σαρλ Μισέλ διορίστηκε εκ νέου Πρόεδρος της συνόδου κορυφής της ευρωζώνης για την ίδια περίοδο.
Ο κ. Μισέλ διορίστηκε για πρώτη φορά στη θέση του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου την 1η Δεκεμβρίου 2019, ενώ προηγουμένως είχε διατελέσει Πρωθυπουργός του Βελγίου. Είναι ο τρίτος μόνιμος Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, μετά τη δημιουργία της θέσης αυτής, την 1η Δεκεμβρίου 2009 σύμφωνα με τη Συνθήκη της Λισαβόνας.
Σημειώνεται ότι ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου προεδρεύει των Συνόδων Κορυφής και διευθύνει τις εργασίες τους. Εξασφαλίζει επίσης, στο επίπεδό του, την εξωτερική εκπροσώπηση της Ε.Ε σε θέματα κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας.
Ο Ρόλος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου
Γενικότερα, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είναι επιφορτισμένο με τη χάραξη των γενικών πολιτικών κατευθύνσεων και των προτεραιοτήτων της Ε.Ε. Δεν συγκαταλέγεται στα νομοθετικά όργανα της Ε.Ε και, επομένως, δεν διαπραγματεύεται ούτε εγκρίνει τα νομοθετήματα της ΕΕ. Ωστόσο, καθορίζει την πολιτική ατζέντα της Ε.Ε. Συνήθως εγκρίνει συμπεράσματα κατά τη διάρκεια των συνόδων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου όπου προσδιορίζεται η πολιτική κατεύθυνση για συγκεκριμένα ζητήματα και οι δράσεις που πρέπει να αναληφθούν.
Σύμφωνα με τη Συνθήκη για την Ε.Ε, οι ηγέτες της Ε.Ε συνεδριάζουν τουλάχιστον τέσσερις φορές τον χρόνο, συνήθως τον Μάρτιο, τον Ιούνιο, τον Οκτώβριο και τον Δεκέμβριο. Οι συνεδριάσεις αυτές του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, που αποκαλούνται και «Σύνοδοι Κορυφής της Ε.Ε» πραγματοποιούνται στις Βρυξέλλες, στο κτίριο Europa και διαρκούν συνήθως δύο μέρες, (Πέμπτη και Παρασκευή).
Όπως αναφέρεται σε ενημερωτικό σημείωμα της Ε.Ε, «κατόπιν πρόσκλησης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου απευθύνεται στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο πριν από την έναρξη κάθε συνόδου για να εκθέσει τις απόψεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Ο ύπατος εκπρόσωπος της Ένωσης για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας συμμετέχει στις εργασίες του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, χωρίς ωστόσο να είναι μέλος του. Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας μπορεί να προσκληθεί να συμμετάσχει σε συζητήσεις επί οικονομικών και δημοσιονομικών θεμάτων. Προσκεκλημένοι μπορούν ενδεχομένως να είναι και ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ ή ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών».
Διαδικασία λήψης αποφάσεων
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποφασίζει συνήθως με συναίνεση, δηλαδή κανένα μέλος δεν αντιτίθεται στην έγκριση. Αυτό ισχύει, για παράδειγμα, στην έκδοση Συμπερασμάτων.
Ωστόσο, σε ορισμένες ειδικές περιπτώσεις που προβλέπονται στις Συνθήκες της Ε.Ε, όπως για παράδειγμα για την έκδοση νομικών πράξεων, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποφασίζει με ψηφοφορία. Ο Πρόεδρος μπορεί επίσης να ζητήσει ψηφοφορία επί συγκεκριμένου σημείου της ημερήσιας διάταξης, ενώ ψηφοφορία μπορεί να διεξαχθεί και με πρωτοβουλία οποιουδήποτε άλλου μέλους, υπό την προϋπόθεση ότι συμφωνεί η πλειοψηφία των μελών.
Δικαίωμα ψήφου έχουν μόνο οι ηγέτες των 27 κρατών μελών και υπάρχουν τρεις κανόνες ψηφοφορίας:
- Ομοφωνία: Απαιτείται, για παράδειγμα, όταν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο λαμβάνει απόφαση σχετικά με τον αριθμό των μελών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Αξίζει να σημειωθεί ότι όταν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποφασίζει ομόφωνα, οι αποχές δεν εμποδίζουν την έγκριση.
- Ειδική Πλειοψηφία: Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποφασίζει με ειδική πλειοψηφία, για παράδειγμα, όταν καταρτίζει τον κατάλογο των συνθέσεων του Συμβουλίου ή όταν προτείνει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υποψήφιο ή υποψήφια για το αξίωμα του Προέδρου της Επιτροπής.
- Απλή Πλειοψηφία: Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποφασίζει με απλή πλειοψηφία για την έκδοση διαδικαστικών αποφάσεων, δυνάμει του εσωτερικού κανονισμού του.
Αναφορικά με την έκδοση συμπερασμάτων, επιχειρείται ο καταρτισμός τους τις εβδομάδες που προηγούνται της συνεδρίασης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Όπως αναφέρει σχετικό σημείωμα του Συμβουλίου: «Ο Πρόεδρος εκπονεί ένα πρώτο προσχέδιο αλλά και τις μεταγενέστερες αναθεωρήσεις. Οι αναθεωρήσεις αυτές συζητούνται από τους μόνιμους αντιπροσώπους των κρατών μελών στις Βρυξέλλες και από τους υπουργούς Ευρωπαϊκών Υποθέσεων που συνέρχονται υπό τη σύνθεση του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων». Αυτό σημαίνει ότι ένα σημαντικό μέρος των συμπερασμάτων συμφωνούνται με βάση την πάγια πρακτική, πριν από τη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, κάτι που επιτρέπει στους ηγέτες να επικεντρωθούν στην επίλυση τυχόν εκκρεμών ζητημάτων κατά τη σύνοδο.
Τα μέλη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου μπορούν επίσης να συνεδριάζουν άτυπα ώστε να είναι εφικτή η έγκαιρη ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των ηγετών για επείγοντα θέματα χωρίς να λαμβάνουν επίσημες αποφάσεις. Οι άτυπες σύνοδοι μπορούν να πραγματοποιούνται στις Βρυξέλλες ή αλλού, όπως στη χώρα που ασκεί την εκ περιτροπής Προεδρία του Συμβουλίου της Ε.Ε.
Σε περίπτωση που εξαιρετικές περιστάσεις επιβάλλουν την επείγουσα λήψη αποφάσεων από τους ηγέτες, ο Πρόεδρος μπορεί να συγκαλεί έκτακτες συνόδους του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις Βρυξέλλες, επιπλέον των συνήθων τεσσάρων ετήσιων συνόδων, στις οποίες μπορούν να λαμβάνονται επίσημες αποφάσεις.
4 Απριλίου 2022
