- Καρότο και μαστίγιο με μείζον διακύβευμα την αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης
- Υποδείξεις των «27» για Κυπριακό και ΑΟΖ
«Διπλή προσέγγιση» έναντι της Τουρκίας υιοθέτησε η τηλεδιάσκεψη των ηγετών της Ε.Ε, στις 25 Μαρτίου 2021, παραθέτοντας μια «θετική ατζέντα», με συγκεκριμένα οφέλη, τα οποία ωστόσο δεν θα παραχωρηθούν εν λευκώ στην Άγκυρα, αλλά «υπό όρους», που είναι άρρηκτα συνδεδεμένοι με τη συμπεριφορά της υποψήφιας χώρας στην ανατολική Μεσόγειο. Παράλληλα, η Ε.Ε διατήρησε ανοικτό το ενδεχόμενο υιοθέτησης τακτικής «μαστιγίου», για συζήτηση επιβολής κυρώσεων, εάν και εφόσον η Άγκυρα επανέλθει στη τακτική των κανονιοφόρων στη κυπριακή ΑΟΖ.
Η διπλή όψη των αποφάσεων που δρομολογήθηκαν από την τηλεδιάσκεψη των ηγετών, είναι ευκρινής και στην κοινή «δήλωση» των «27», η οποία δημοσιοποιήθηκε μετά το πέρας των συζητήσεων της 25ης Μαρτίου, θέτοντας το πλαίσιο αλλά και τους όρους που θα διέπουν τη «θετική ατζέντα». Η δήλωση των 27 ηγετών, επεσήμανε χαρακτηριστικά ότι «υπό την προϋπόθεση ότι διατηρείται η τρέχουσα αποκλιμάκωση και ότι η Τουρκία εμπλέκεται εποικοδομητικά και υπόκειται στις καθιερωμένες προϋποθέσεις που ορίζονται στα προηγούμενα Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, προκειμένου να ενισχυθεί περαιτέρω η πρόσφατα πιο θετική δυναμική, η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι έτοιμη να συνεργαστεί με την Τουρκία με έναν σταδιακό, αναλογικό και αναστρέψιμο τρόπο για την ενίσχυση της συνεργασίας σε διάφορους τομείς κοινού ενδιαφέροντος και τη λήψη περαιτέρω αποφάσεων κατά τη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Ιουνίου»:
- Καταρχάς, οι «27» τονίζουν ότι «αναφορικά με την οικονομική συνεργασία, καλούμε την Κομισιόν να εντείνει τις συνομιλίες με την Τουρκία για να αντιμετωπίσει τις τρέχουσες δυσκολίες στην εφαρμογή της Τελωνειακής Ένωσης, διασφαλίζοντας την αποτελεσματική εφαρμογή της σε όλα τα κράτη- μέλη, και καλούμε παράλληλα το Συμβούλιο να εργαστεί για την εντολή εκσυγχρονισμού της τελωνειακής ένωσης. Μια τέτοια εντολή μπορεί να εκδοθεί από το Συμβούλιο υπό την επιφύλαξη (subject to) πρόσθετων οδηγιών από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο», αναφέρεται χαρακτηριστικά. Σημειώνεται ότι η πρώτη φράση της εν λόγω παραγράφου, δια της οποίας ηγέρθηκε θέμα αποτελεσματικής εκπλήρωσης των υποχρεώσεων που απορρέουν από την υφιστάμενη Τελωνειακή Ένωση της Τουρκίας, καθιστά σαφή την δέσμευσή της, να εφαρμόσει την εν λόγω σχέση και έναντι της Κυπριακής Δημοκρατίας, κάτι που αποφεύγει να πράξει από το 2005, «παρά τις επανειλημμένες εκκλήσεις της Ε.Ε» (όπως αναφέρουν έκτοτε οι εκθέσεις της Κομισιόν και τα Συμπεράσματα του Συμβουλίου). Η δε δεύτερη φράση που έθεσε θέμα ενεργοποίησης συζητήσεων, για «όρους εντολής» προς εκσυγχρονισμό της Τελωνειακής Ένωσης, επισημαίνει ότι μια τέτοια εντολή «μπορεί να εκδοθεί» από το Συμβούλιο, κάτι δηλαδή που προϋποθέτει ομόφωνη απόφαση των 27 κρατών-μελών, τα οποία συνεπώς, διατηρούν δικαίωμα αρνησικυρίας. Άλλωστε, στο τέλος της εν λόγω παραγράφου, υπογραμμίζεται ότι η οποιαδήποτε απόφαση τελεί υπό την επιφύλαξη πρόσθετων οδηγιών του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, με ότι αυτό συνεπάγεται.
- Επιπλέον, οι 27 ηγέτες επεσήμαναν ότι «είμαστε διατεθειμένοι να ξεκινήσουμε διαλόγους υψηλού επιπέδου με την Τουρκία για θέματα αμοιβαίου ενδιαφέροντος, όπως η δημόσια υγεία, το κλίμα και η αντιτρομοκρατία, καθώς και περιφερειακά θέματα.
- Επίσης, τα κράτη-μέλη κάλεσαν την Κομισιόν να διερευνήσει την ενίσχυση των σχέσεων με την Τουρκία, σε θέματα που άπτονται των ανθρωπίνων επαφών και της κινητικότητας.
- Σε ό,τι αφορά στην οικονομική στήριξη της Τουρκίας για το μεταναστευτικό, η δήλωση των 27 εκφράζει εκτίμηση στη φιλοξενία από την υποψήφια χώρα 4 περίπου εκατομμυρίων Σύρων προσφύγων και καλεί τη Κομισιόν να υποβάλει πρόταση στο Συμβούλιο για τη συνέχιση της χρηματοδότησης των Σύρων προσφύγων στην Τουρκία, καθώς και στην Ιορδανία, στον Λίβανο και σε άλλα μέρη της περιοχής.
Πρόεδρος Αναστασιάδης: Η Τουρκία να αποδείξει με πράξεις
Στο πλαίσιο της τηλεδιάσκεψης, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης «τόνισε ότι η παρατηρούμενη αποκλιμάκωση θα πρέπει να έχει συνέπεια και συνέχεια, και ότι η Τουρκία θα πρέπει να αποδείξει με πράξεις την ειλικρινή πρόθεσή της να λειτουργήσει εποικοδομητικά με όλα τα κράτη–μέλη, μακριά από απειλές και εκβιασμούς». Παράλληλα, σύμφωνα με δήλωση του κυβερνητικού εκπροσώπου Κυριάκου Κούσιου, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης κάλεσε την Ε.Ε, «να μην παραμείνει αδρανής σε περίπτωση που η Τουρκία προβεί σε οποιεσδήποτε ενέργειες στα Βαρώσια που θα παραβιάζουν τα Ψηφίσματα 550 και 789 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, καθώς θα δημιουργηθούν μη αναστρέψιμες συνέπειες όσον αφορά την όποια προοπτική επίλυσης του Κυπριακού».
Το εν λόγω αίτημα Αναστασιάδη περιλήφθηκε στη κοινή δήλωση που εξέδωσε η Ε.Ε μετά το πέρας της τηλεδιάσκεψης, σημειώνοντας ότι οι «27» παραμένουν «πλήρως δεσμευμένοι για μια συνολική διευθέτηση του Κυπριακού σύμφωνα με τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας ΟΗΕ (ιδιαίτερα των 550, 789, 1251)», κάτι που αποκτά ειδικό βάρος, υπό το φως των θέσεων της Άγκυρας για λύση δύο κρατών στη Κύπρο, αλλά και των κινήσεών της για εποικισμό της περίκλειστης πόλης της Αμμοχώστου. Η δήλωση των «27» ανέφερε ακόμη ότι «προσβλέπουμε στην επανάληψη των διαπραγματεύσεων υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών, στην οποία η Ε.Ε θα συμμετάσχει ως παρατηρητής και θα διαδραματίσει ενεργό ρόλο στην υποστήριξη των συνομιλιών, περιλαμβανομένου του διορισμού εκπροσώπου της στις Καλές Υπηρεσίες του Γ.Γ ΟΗΕ».
Μισελ-φον ντερ Λάιεν – Διπλή προσέγγιση με προϋποθέσεις
Τη διπλή όψη των αποτελεσμάτων της τηλεδιάσκεψης των «27», αναφορικά με την Τουρκία, συνόψισε ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ, στο πλαίσιο συνέντευξης Τύπου. Ανέφερε ότι «η θετική ατζέντα» είναι «πιθανή», σημειώνοντας όμως και τις προϋποθέσεις που τη συνοδεύουν, με βασικό άξονα την επίδειξη καλής διαγωγής εκ μέρους της Τουρκίας.
Στην ίδια γραμμή, στο πλαίσιο της κοινής συνέντευξης Τύπου με τον Σαρλ Μισέλ, τοποθετήθηκε και η Πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Αφενός, παρέπεμψε στη «θετική ατζέντα», το παζλ της οποίας συνθέτουν μια νέα συμφωνία για το μεταναστευτικό, η επανέναρξη των υψηλών πολιτικών διαλόγων, καθώς και οι συζητήσεις γύρω από το ενδεχόμενο αναβάθμισης της Τελωνειακής Ένωσης. Και αφετέρου, υπέδειξε με τόνο προειδοποίησης, ότι εάν η Τουρκία επιστρέψει σε μονομερείς ενέργειες, τότε η Ε.Ε θα αναστείλει ξανά όλα αυτά τα στοιχεία, τοποθέτηση δια της οποίας διασυνδέεται ευθέως η συμπεριφορά της Άγκυρας και ο τερματισμός των προκλήσεων στη κυπριακή ΑΟΖ, με τα στοιχεία που συνθέτουν την υπό συζήτηση «θετική ατζέντα».
20 Μαίου 2021
