• Πρόεδρος Αναστασιάδης: Η αντίδραση στη ρωσική εισβολή δεικνύει την ικανότητα της Ε.Ε να λαμβάνει  αποφάσεις επί τέτοιων θεμάτων, ανεξαρτήτως κόστους.

Σε τρεις κυρίως πυλώνες κινούνται οι αποφάσεις που δρομολόγησε η άτυπη Σύνοδος Κορυφής στις Βερσαλλίες, με επίκεντρο το Ουκρανικό. Οι «27» κατέστησαν σαφές ότι βρίσκονται στο πλευρό της Ουκρανίας και ότι θα την συνδράμουν σε όλα τα επίπεδα, παρέχοντας «πολιτική, οικονομική, υλική και ανθρωπιστική στήριξη». Παράλληλα, οι ηγέτες των κρατών-μελών, με βάση τη διακήρυξη των Βερσαλλιών, έθεσαν τις κατευθυντήριες γραμμές, αφενός για μείωση των εξαρτήσεων από τη Ρωσία και αφετέρου για ενίσχυση των αμυντικών δυνατοτήτων της Ε.Ε. 

Ειδικότερα:

• Στήριξη Ουκρανίας: Στη διακήρυξη των Βερσαλλιών, οι «27» επαινούν τον λαό της Ουκρανίας «για το θάρρος που επιδεικνύει υπερασπιζόμενος τη χώρα του και τις κοινές μας αξίες της ελευθερίας και της δημοκρατίας». Διαμηνύουν χαρακτηριστικά ότι η «δεν θα τον εγκαταλείψουμε» και ότι η Ε.Ε δεσμεύεται να παράσχει στήριξη για την ανασυγκρότηση μιας δημοκρατικής Ουκρανίας μετά το τέλος των σφοδρών ρωσικών επιθέσεων. Σημειώνουν ότι η Ε.Ε αποφάσισε να παράσχει «προσωρινή προστασία σε όλους τους πρόσφυγες πολέμου από την Ουκρανία» και ότι τα 27 κράτη-μέλη «θα συνεχίσουν να επιδεικνύουν αλληλεγγύη και να παρέχουν ανθρωπιστική, ιατρική και οικονομική στήριξη σε όλους τους πρόσφυγες και στις χώρες υποδοχής τους». Παράλληλα, η Ε.Ε ζήτησε να διατεθούν χωρίς καθυστέρηση κονδύλια μέσω ταχείας έγκρισης της πρότασης για τη δράση συνοχής για τους πρόσφυγες στην Ευρώπη (CARE) και μέσω του ReactEU, ενώ κάλεσαν την Μόσχα «να εγγυηθεί την ασφαλή και απρόσκοπτη πρόσβαση της ανθρωπιστικής βοήθειας στα θύματα και τους εσωτερικά εκτοπισμένους στην Ουκρανία και να επιτρέψει την ασφαλή διέλευση των αμάχων που επιθυμούν να εγκαταλείψουν τη χώρα». Σημειώνεται επιπλέον, ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αναγνώρισε τις ευρωπαϊκές φιλοδοξίες και την ευρωπαϊκή επιλογή της Ουκρανίας, όπως δηλώνεται στη συμφωνία σύνδεσης και ότι υπό το της αίτησης προσχώρησης της Ουκρανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η Ε.Ε κάλεσε την Κομισιόν να γνωμοδοτήσει, σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις των Συνθηκών.
• Μείωση εξαρτήσεων από τη Ρωσία: Δεύτερος πυλώνας της διακήρυξης των Βερσαλλιών, αποτελεί η απόφαση της Ε.Ε ναμειώσει τις εξαρτήσεις της από τη Ρωσία και να σχεδιάσει ένα νέο αναπτυξιακό και επενδυτικό μοντέλο για το 2030. Όπως επισημαίνεται, τα τελευταία χρόνια, «η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θέσει φιλόδοξους στόχους για την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050», ενώ η τρέχουσα κατάσταση που προκλήθηκε από την εισβολή της Ρωσίας  «απαιτεί διεξοδική επανεκτίμηση του τρόπου με τον οποίον εγγυώμαστε την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού μας». Στο πλαίσιο αυτό, οι 27 συμφώνησαν να απεξαρτηθούν «σταδιακά από τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου, πετρελαίου και άνθρακα το συντομότερο δυνατό, ιδίως με τους εξής τρόπους»:

α)  επιταχύνοντας τη μείωση της συνολικής εξάρτησής μας από τα ορυκτά καύσιμα, λαμβάνοντας υπόψη τις εθνικές συνθήκες και τις επιλογές των κρατών μελών όσον αφορά το ενεργειακό τους μείγμα·

β)  διαφοροποιώντας τον εφοδιασμό και τις οδούς εφοδιασμού μας, μεταξύ άλλων με τη χρήση ΥΦΑ και την ανάπτυξη βιοαερίου·

γ)  αναπτύσσοντας περαιτέρω μια αγορά υδρογόνου για την Ευρώπη· δ)  επισπεύδοντας την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και την παραγωγή των βασικών συνιστωσών τους καθώς και εξορθολογίζοντας τις διαδικασίες αδειοδότησης ώστε να επιταχυνθούν τα ενεργειακά έργα·

ε)  ολοκληρώνοντας και βελτιώνοντας τη διασύνδεση των ευρωπαϊκών δικτύων φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας και συγχρονίζοντας πλήρως
τα ενεργειακά μας δίκτυα σε ολόκληρη την ΕΕ·

στ) ενισχύοντας τον σχεδιασμό έκτακτης ανάγκης της ΕΕ για την ασφάλεια του εφοδιασμού·

ζ) βελτιώνοντας την ενεργειακή απόδοση και τη διαχείριση της κατανάλωσης ενέργειας και προωθώντας μια πιο κυκλική προσέγγιση όσον αφορά τα πρότυπα παραγωγής και κατανάλωσης.

Επιπλέον, η Ε.Ε «θα συνεχίσει τις εργασίες της για εξασφάλιση επαρκών επιπέδων αποθήκευσης αερίου και καθιέρωση συντονισμένων ενεργειών επαναπλήρωσης, για παρακολούθηση και βελτιστοποίηση της λειτουργίας της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, για διοχέτευση συντονισμένων επενδύσεων σε ενεργειακά συστήματα, συμπεριλαμβανομένης της παροχής υποδομών ΥΦΑ και για ενίσχυση της συνδεσιμότητας με την άμεση γειτονία μας».

• Ενίσχυση αμυντικών δυνατοτήτων Ε.Ε: Σύμφωνα με τη διακήρυξη των Βερσαλλιών, «μια  ισχυρότερη και ικανότερη Ε.Ε στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας θα συμβάλει θετικά στην παγκόσμια και τη διατλαντική ασφάλεια και θα λειτουργήσει συμπληρωματικά προς το ΝΑΤΟ, το οποίο παραμένει το θεμέλιο της συλλογικής άμυνας για τα μέλη του». Παράλληλα, η διακήρυξη αναφέρεται στη ρήτρα αμοιβαίας στήριξης των κρατών-μελών, όπως αυτή αποτυπώνεται στο άρθρο 42 παράγραφος 7 της ΣΕΕ και παραπέμπει στην παροχή βοήθειας από τους «27» σε όποιο κράτος της Ε.Ε ενδεχομένως υποστεί επίθεση. Όπως δε επισημαίνεται, «δεδομένων των προκλήσεων που αντιμετωπίζουμε και προκειμένου να προστατεύσουμε καλύτερα τους πολίτες μας, ενώ αναγνωρίζουμε τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της πολιτικής ασφάλειας και άμυνας ορισμένων κρατών μελών, πρέπει να επενδύσουμε αποφασιστικά, περισσότερο και καλύτερα σε αμυντικές δυνατότητες και καινοτόμες τεχνολογίες». Συνεπώς η Ε.Ε και τα κράτη-μέλη της συμφώνησαν:

α)  να αυξήσουν ουσιαστικά τις αμυντικές δαπάνες, με σημαντικό μερίδιο για τις επενδύσεις, εστιάζοντας σε εντοπισμένες στρατηγικές ελλείψεις, και με την ανάπτυξη αμυντικών δυνατοτήτων κατά τρόπο συνεργατικό εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης·

β)  να αναπτύξουν περαιτέρω κίνητρα για την τόνωση των συνεργατικών επενδύσεων των κρατών μελών σε κοινά έργα και από κοινού προμήθειες αμυντικών δυνατοτήτων·

γ)  να επενδύσουν περαιτέρω στις δυνατότητες που απαιτούνται για τη διεξαγωγή ολόκληρου του φάσματος αποστολών και επιχειρήσεων, μεταξύ άλλων επενδύοντας σε στρατηγικούς παράγοντες διευκόλυνσης, όπως η κυβερνοασφάλεια και η διαστημική συνδεσιμότητα·

δ)  να προωθήσουν συνέργειες μεταξύ της μη στρατιωτικής, της αμυντικής και της διαστημικής έρευνας και καινοτομίας, και να επενδύσουν σε κρίσιμες και αναδυόμενες τεχνολογίες και καινοτομίες για την ασφάλεια και την άμυνα·

ε)  να λάβουν μέτρα για την ενίσχυση και την ανάπτυξη της αμυντικής βιομηχανίας, συμπεριλαμβανομένων των ΜΜΕ.

Επιπλέον, οι 27 ηγέτες των κρατών-μελών αποφάσισαν να προετοιμαστούν όσο το δυνατόν καλύτερα για την αντιμετώπιση ταχέως αναδυόμενων προκλήσεων, εξασφαλίζοντας  προστασία απέναντι σε έναν διαρκώς εντεινόμενο υβριδικό πόλεμο, ενισχύοντας την κυβερνοανθεκτικότητα της Ε.Ε, προστατεύοντας τις υποδομές και καταπολεμώντας την παραπληροφόρηση. Αποφάσισαν επίσης να ενισχύσουν  τη διάσταση της ασφάλειας και της άμυνας των διαστημικών βιομηχανιών και δραστηριοτήτων και να επισπεύσουν τις εν εξελίξει προσπάθειες για την ενίσχυση της στρατιωτικής κινητικότητας σε ολόκληρη την Ε.Ε.

Παρέμβαση Προέδρου της Δημοκρατίας

Στην παρέμβασή του στη Σύνοδο των Βερσαλλιών, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης επεσήμανε ότι «η Κυπριακή Δημοκρατία, ως μια υπό κατοχή χώρα εδώ και σχεδόν 48 χρόνια που εξακολουθεί να βιώνει τις συνέπειες της τουρκικής εισβολής, αντιλαμβάνεται πλήρως αυτό που συμβαίνει τώρα στην Ουκρανία και εξέφρασε τη σταθερή στήριξη της Κύπρου στις διπλωματικές προσπάθειες για τερματισμό του πολέμου».

Σύμφωνα με γραπτή ανακοίνωση, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας αναφέρθηκε ακόμη «σε θέματα ενίσχυσης των αμυντικών δυνατοτήτων της Ε.Ε, προκειμένου να είμαστε σε θέση να λειτουργούμε ως ένας αξιόπιστος πάροχος ασφαλείας, εκεί όπου χρειάζεται, στην ευρύτερη γειτονιά της Ε.Ε, στην οποία συμπεριλαμβάνεται και η περιοχή της ανατολικής Μεσογείου». Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης τόνισε επίσης ότι στους σχετικούς σχεδιασμούς της Ε.Ε, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη και οι απειλές και προκλήσεις, τις οποίες η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη αντιμετωπίζουν από την Τουρκία. 

Σε ό,τι αφορά το θέμα της ενεργειακής απεξάρτησης της Ε.Ε, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας αναφέρθηκε στον σημαντικό ρόλο που έχει να διαδραματίσει η Κύπρος, μεταξύ άλλων, και μέσω συνεργείων με κράτη της ευρύτερης περιοχής μας για μεταφορά ενέργειας προς της Ευρώπη. Σε αυτό το πλαίσιο στάθηκε ιδιαίτερα στο φυσικό αέριο κατά τη διάρκεια της μεταβατικής αυτής περιόδου, στη διαφοροποίηση των πηγών και διαδρομών εφοδιασμού ενέργειας μέσω της υλοποίησης διασυνοριακών διασυνδέσεων, όπως, για παράδειγμα, η ηλεκτρική διασύνδεση της  περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου με την Ευρώπη όπως προγραμματίζεται μέσω των Euroafrica και Euroasia interconnectors, όπως επίσης και στις σημαντικές προοπτικές που διαφαίνονται για μεταφορά πράσινης ενέργειας, μεταξύ άλλων, με πρώτη ύλη το υδρογόνο από την περιοχή της ευρύτερης Μέσης Ανατολής προς την Ευρώπη. 

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας τόνισε ότι η άμεση, ενωμένη και αποφασιστική αντίδραση της Ε.Ε στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία δεικνύει την ικανότητα της Ένωσης να λαμβάνει  αποφάσεις επί τέτοιων θεμάτων, ανεξαρτήτως κόστους.  Όπως αναφέρεται στη γραπτή ανακοίνωση, «ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας στηλίτευσε στους Ευρωπαίους ομολόγους του, την απαράδεκτη στάση της Τουρκίας να μην ευθυγραμμιστεί με τις κυρώσεις  που έχουν επιβληθεί στη Ρωσία ένεκα της εισβολής της στην Ουκρανία, αφού πέραν από το ότι εξυπηρετεί ίδια συμφέροντα επηρεάζει σημαντικά και την αποτελεσματικότητα των μέτρων, τα οποία σε τελική ανάλυση αποσκοπούν στην άσκηση πίεσης με στόχο να τερματιστεί ο πόλεμος που μαίνεται».

29 Μαρτίου 2022